Η νέα ταινία του James Bond “No Time To Die” βρίσκεται ήδη στις αίθουσες, ωστόσο αυτό δε δημιουργεί σε όλους τον ίδιο ενθουσιασμό. Η μη κερδοσκοπική βρετανική οργάνωση Changing Faces, που ευαισθητοποιεί το κοινό γύρω από τα άτομα με αισθητικές διαφορές και παραμορφώσεις προσώπου, κατακρίνει τους παραγωγούς των δημοφιλών ταινιών για την επιλογή τους να χρησιμοποιούν παραμορφωτικά χαρακτηριστικά ως στοιχεία των —2, αυτή τη φορά— κακών χαρακτήρων.
Έτσι, στο πλαίσιο μιας καμπάνιας της που τρέχει από το 2018 με το hashtag #IAmNotYourVillain, η οργάνωση δημοσίευσε λίγο πριν την πρεμιέρα ένα εύστοχο βίντεο: άτομα με παραμορφώσεις προσώπου διαφόρων ειδών ενσαρκώνουν εμβληματικούς χαρακτήρες κλασικών ταινιών —με τη διαφορά ότι δεν παίρνουν τη θέση του κακού, αλλά του κεντρικού ήρωα. Ως άμεση απάντηση στην επίμονη τακτική των παραγωγών του James Bond, μάλιστα, ένας από τους χαρακτήρες είναι ο ίδιος ο πράκτορας.
Γίνεται, έτσι, προσπάθεια να αναληφθεί ευθύνη από τους παραγωγούς, που φαίνεται να προτιμούν ιδιαίτερα τα στοιχεία παραμόρφωσης ή αναπηρικής βλάβης ως ενδείξεις κακίας. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι «κακοί» απεικονίζονται με τέτοια χαρακτηριστικά στο συγκεκριμένο franchise: στην ταινία Skyfall, ο χαρακτήρας του Javier Bardem εμφανιζόταν με ειδική μασέλα λόγω προβλήματος στο σαγόνι, ενώ στο Casino Royale ο «κακός» του Mads Mikkelsen φέρει ουλή στο μάτι και ενίοτε δακρύζει αίμα. Αντίστοιχα χαρακτηριστικά έχουν και παλαιότεροι κακοί.
Το μοτίβο αυτό κατέκρινε στο Twitter η συγγραφέας Jen Campbell, ΑμεΑ η ίδια και υπερασπίστρια των δικαιωμάτων των αναπήρων, γράφοντας:
«Κάθε φορά που βγαίνει μια καινούρια ταινία James Bond, ζητείται από τους παραγωγούς να επανεξετάσουν την αναπαράσταση της παραμόρφωσης. Κάθε φορά λένε ότι δεν τους ενδιαφέρει. Η νέα ταινία, που βγαίνει αυτή την εβδομάδα, δεν αποτελεί εξαίρεση. Αυτή τη φορά, έχουμε 2 κακούς με παραμορφώσεις προσώπου. Τι τυχεροί.»
Ο Adam Pearson, ηθοποιός, πρεσβευτής της Changing Faces και ασθενής με νευροϊνωμάτωση, εξήγησε σε βρετανικό κανάλι:
«Όταν ο μοναδικός χαρακτήρας με ουλή ή παραμόρφωση εμφανίζεται στην οθόνη ως κακός, διαιωνίζεται η χρήση ενός παρωχημένου στερεοτύπου. Δεν λέμε να απαγορεύσουμε τις ουλές στους κακούς χαρακτήρες ή να πάψουμε τις βόλτες στο σινεμά⸱ αλλά να τραβήξουμε μια γραμμή και να πούμε ότι είναι πια ώρα να εξασφαλίσουμε την ορατότητα κι άλλων χαρακτήρων με εμφανείς διαφορές στην οθόνη».
Απ’ ό,τι φαίνεται από παλιότερες δηλώσεις του παραγωγού του James Bond, Michael G. Wilson, εκείνος δε συμμερίζεται αυτή την άποψη:
«Πρόκειται για έναν μηχανισμό του Fleming [σημ.: του συγγραφέα του James Bond], η ιδέα ότι η σωματική δυσμορφία με αυτή του χαρακτήρα πάνε χέρι-χέρι σε κάποιους κακούς. Κάποιες φορές αποτελεί κινητοποιητικό παράγοντα στη ζωή των κακών, αυτό που τους κάνει αυτό που είναι. Ο συγγραφέας την είχε ως κομμάτι των χαρακτήρων που επινοούσε. Στην πραγματικότητα, είναι μέρος της γραπτής παράδοσης.» (Den of Geek, 2012)
Η καμπάνια #IAmNotYourVillain της Changing Faces, που στοχεύει στην κατάρριψη της σύνδεσης μεταξύ δυσμορφιών/βλαβών κάθε είδους και κακών χαρακτήρων στο σινεμά, είχε πραγματικό αντίκτυπο στη Μεγάλη Βρετανία: το 2018, το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου σταμάτησε να επιχορηγεί ταινίες στις οποίες οι κακοί χαρακτήρες εμφανίζονται με παραμορφωμένα χαρακτηριστικά.
Δείτε παλιότερο βίντεο της καμπάνιας όπου άτομα με διάφορες παραμορφώσεις μιλάνε για την εκπροσώπηση και τη σημασία της ⇓
Ανοίγει, έτσι, ένας δημόσιος διάλογος σχετικά με την ανάγκη για καταλληλότερη εκπροσώπηση στη mainstream κουλτούρα, που να μη στιγματίζει περαιτέρω τα άτομα με παραμορφωμένη εμφάνιση ή/και αναπηρία. Αυτό που ζητάνε οι πρέσβεις της Changing Faces —κι αυτό που είναι καιρός να γίνει στο πλαίσιο της ουσιαστικής κι όχι της κατ’ επίφασιν συμπερίληψης—, είναι να μη χρησιμοποιούνται αυτά τα εμφανή χαρακτηριστικά ως δείκτες κακίας. Όχι να εξοβελιστούν από το σινεμά, αλλά να συνοδεύουν πιο συχνά και τους καλούς χαρακτήρες στις ταινίες που αγαπάμε ώστε να δημιουργούμε θετικές αναπαραστάσεις της αναπηρίας. Με τέτοιες σημαντικές κινήσεις, ίσως αρχίσουμε να σπάμε το στερεότυπο που ταυτίζει a priori το κάλλος με την καλοσύνη και την παραμόρφωση/απόκλιση/διαφορετικότητα με την κακία. Ίσως ο κινηματογράφος να γίνει έτσι πιο πολύ μέρος της πραγματικής ζωής και του σήμερα, το οποίο φέρνει πια με δυναμισμό την αλλαγή.
Μάθετε περισσότερα για την οργάνωση Changing Faces και το αξιόλογο έργο της:
Ιστοσελίδα: changingfaces.org.uk
Facebook: @ChangingFacesUK
