Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού μιλάει στον Βαγγέλη Αυγουλά για την προσβασιμότητα στον χώρο του πολιτισμού.
Η κυρία Λίνα Μενδώνη, με δύο πτυχία από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ένα Διδακτορικό, βρέθηκε το 1999 Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού μέχρι το 2004 και επέστρεψε το 2009 στην ίδια θέση, μέχρι που αναβαθμίστηκε και τιμήθηκε απ’ τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Ιούλιο του 2019, με τη θέση της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού. Γεμάτα κοντά 20 χρόνια στο Υπουργείο Πολιτισμού, με μία παρουσία νωρίτερα στο Υπουργείο Αιγαίου και στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, τότε, είχε μια μεγάλη επιστημονική πορεία. Είχε συμμετάσχει σε ανασκαφές και σε αρχαιολογικά προγράμματα στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, ενώ της έχει απονεμηθεί τιμητικό παράσημο από την Ιταλική Δημοκρατία.
Πριν από λίγο καιρό, η Υπουργός δέχτηκε να εμφανιστεί στη σειρά των διαδικτυακών, τηλεοπτικών εκπομπών του meallamatia.gr. Η συνέντευξή της στον Βαγγέλη Αυγουλά, διάρκειας περίπου μιας ώρας, προκάλεσε πλήθος ερωτήσεων από τηλεθεατές και είχε τεράστια απήχηση στο αναπηρικό κοινό.
Με το τέλος του καλοκαιριού και την εκκίνηση μιας νέας περιόδου, κρίναμε σκόπιμο να παρουσιάσουμε μια σύνοψη των όσων είπε, με την ευχή όλων μας να ολοκληρώσει όσα ακόμα «παλεύει» να πετύχει για τους ανάπηρους στον χώρο του Πολιτισμού.
«Εδώ και πολλά χρόνια», μας είπε, «έχω υποστηρίξει και υπό την επιστημονική μου ιδιότητα ότι ο πολιτισμός από τη μία πλευρά, μπορεί να έχει άμεση σύνδεση με την οικονομία και την ανάπτυξη, από την άλλη πλευρά, όμως, είναι ένα πεδίο που μπορεί να βρει απόλυτη εφαρμογή, κοινωνική συνοχή. Υπό την έννοια αυτή, πιστεύω απολύτως ότι ο πολιτισμός πρέπει να είναι προσβάσιμος σε ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο. Επομένως, για όλους τους συμπολίτες μας οφείλουμε να εξασφαλίσουμε αυτήν την πρόσβαση. Μ’ αυτήν την έννοια και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο εργαζόμαστε αυτούς τους μήνες από τότε που αναλάβαμε στους διάφορους, πλέον, τομείς του πολιτισμού».
Μιλώντας για καλές προθέσεις οι οποίες ενδεχομένως δεν ολοκληρώνονται, ρωτήσαμε:
– Μήπως αυτά τα πράγματα μπορούμε να τα οργανώσουμε λίγο καλύτερα; Χρειαζόμαστε ειδικές γραμματείες; Χρειαζόμαστε υπηρεσία προσβασιμότητας; Κάποιον συντονιστή, που να μην αλλάζει όταν αλλάζει ο Υπουργός ή ο Γενικός Γραμματέας;»
Η απάντησή της ήταν σαφής: «Ακριβώς, για να αποφευχθούν αυτές οι αρρυθμίες, προτεραιότητα της Κυβέρνησης ήταν η συγκρότηση του Εθνικού Σχέδιου Δράσης για την Αναπηρία. Ένα εργαλείο —το οποίο το ξέρετε νομίζω και εσείς πάρα πολύ καλά— ακριβώς για να μπορέσουμε να αποφύγουμε αυτού του είδους τις αρρυθμίες. Έχουν χρηματοδοτηθεί και γίνει πράγματα τα οποία, κάποια στιγμή, σταματούν ή υπολειτουργούν. Πρέπει να πω ότι τα αίτια είναι πολλαπλά. Μία περίπτωση, ας πούμε, είναι το να αποχωρήσει ο άνθρωπος ο οποίος δούλευε όλα αυτά τα προγράμματα και, ξαφνικά, να δημιουργείται ένα κενό. Γι’ αυτό γίνεται το Εθνικό Σχέδιο Δράσης και το κάθε Υπουργείο έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης. Πλέον δεν έγκειται σε κάθε έναν υπηρεσιακό ή πολιτικό παράγοντα να υπηρετήσει το σχέδιο προσβασιμότητας αλλά είναι μέσα στην οριζόντια πολιτική, επομένως στην πολιτική κάθε Υπουργείου. Αυτή η αρρυθμία, λοιπόν, σε πολύ μεγάλο βαθμό αποκαθίσταται. Από ‘κεί και πέρα πρέπει να πούμε ότι τα προηγούμενα χρόνια αυτό ΔΕΝ ήταν συνείδηση. Και μιλώ και για κάποιες δεκαετίες πριν. Δεν υπήρχε η ίδια συνείδηση, η ίδια ενσυναίσθηση της υποχρέωσης να εξασφαλίζουμε προσβασιμότητα. Έχει γίνει ένα μεγάλο βήμα και στο επίπεδο το πολιτικό αλλά και στο επίπεδο της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας».
Θυμίζοντας ότι η συνέντευξη είχε δοθεί πριν από μερικούς μήνες, η επόμενη ερώτηση ήταν:
– Με την τέχνη εδώ και γεμάτους 14 μήνες να πλήττεται, κυρία Υπουργέ, έχετε πάρει κάποια μέτρα στήριξης; Τους αφουγκράζεστε τους καλλιτέχνες αθόρυβα, υπάρχει μια επικοινωνία; Το παρακολουθείτε το θέμα και σε προσωπικό επίπεδο; Γιατί είναι αυξημένης σημασίας.
«Φυσικά και το παρακολουθούμε. Το παρακολουθούμε στο επίπεδο υπηρεσιών, το παρακολουθεί η αρμόδια Γενική Γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού, ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού, ο Υφυπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού, και εγώ προσωπικά. Αυτούς τους 14 μήνες, από πέρυσι τον Μάρτιο, δηλαδή, που ξεκίνησε το μεγάλο πρόβλημα της πανδημίας, έχουν διατεθεί για τη στήριξη του καλλιτεχνικού κόσμου περισσότερα από 300 εκατομμύρια ευρώ. Αυτά τα έχουμε ανακοινώσει και επισήμως, δεν είναι κάτι που το λέω τώρα, και η στήριξη συνεχίζεται. 400 εκατομμύρια ήταν μέχρι πριν από ένα μήνα περίπου.»
– Δύο άξονες εδώ μπαίνουν, κυρία Υπουργέ. Επειδή θα μειωθεί η πληρότητα, άρα και τα έσοδα, θα χρειαστούν κάποια μέτρα στήριξης ανθρώπων που ίσως μείνουν εκτός δουλειάς, παρά την επανεκκίνηση σε όλο τον καλλιτεχνικό κλάδο. Και ο φόβος, βέβαια, των περισσότερων από μας που δεν είμαστε σε αυτόν τον κλάδο είναι μήπως δούμε μια αύξηση τιμών εισιτηρίων για τους λάτρεις των θεαμάτων, γιατί δε θα βγαίνει αλλιώς.
«Όπως συνέβη και από την αρχή της πανδημίας, η Κυβέρνηση στήριξε όλους τους πληττόμενους κλάδους, και συνεχίζει να τους στηρίζει. Εάν χρειαστούν κάποια μέτρα στήριξης αυτά θα υπάρξουν, όπως υπήρξαν και την προηγούμενη χρονιά. Υπάρχουν τρόποι που μπορούν να βρεθούν όπως αυτοί που χρησιμοποιήθηκαν και πέρυσι. Για παράδειγμα, συγκεκριμένοι αρχαιολογικοί χώροι οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν για παραστάσεις δόθηκαν χωρίς τέλος. Είναι κάτι το οποίο θα μπορούσαμε να το κάνουμε και φέτος, το συζητάμε. Επίσης, σε παραστάσεις οι οποίες ήταν προγραμματισμένες να γίνουν στο Ηρώδειο ή στην Επίδαυρο πέρυσι, αντί να είναι μόνο Παρασκευή και Σάββατο, προστέθηκε μια τρίτη παράσταση, την Κυριακή, ακριβώς για να έρθει μία ισορροπία στο κοινό το οποίο τις παρακολούθησε. Υπάρχουν τέτοιοι τρόποι, τους δοκιμάσαμε πέρυσι και δεν έχουμε κανένα λόγο να μην προβούμε σε αντίστοιχες κινήσεις και φέτος».
– Με αφορμή τους αναπήρους καλλιτέχνες, θα σας πω να συνεχιστούν και να ενταθούν οι πρωτοβουλίες που τους περιλαμβάνουν. Πείτε και μια καλή κουβέντα στην ΕΡΤ να αυξήσει τα προγράμματα στα οποία πρωταγωνιστούν ανάπηροι, όχι μόνο σαν θεατές. Να τους δούμε και λίγο να παράγουν τέχνη. Έχουμε πολλές αξιόλογες παρουσίες και παραγωγές και η ΕΡΤ είναι ένα βήμα έκφρασης και αυτών των ανθρώπων, την ίδια στιγμή που δε βρίσκουν οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες προσβάσιμες σκηνές και χώρους να δείξουν την τέχνη τους.
«Βεβαίως, με πολλή χαρά να μεταφέρω αυτό που λέτε στους αρμοδίους στην ΕΡΤ. Είναι ήδη από τις περσινές προκηρύξεις του Υπουργείου να υποστηρίξει συγκεκριμένες δραστηριότητες, κυρίως στο πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού. Και εκτός από τις ειδικές προκηρύξεις τις οποίες βγάλαμε και αφορούσαν άτομα με αναπηρίες, οι δραστηριότητες επιχορηγήθηκαν. Τις ενέκριναν οι αρμόδιες επιτροπές οι οποίες είναι ανεξάρτητες. Οι επιτροπές αυτές επέλεξαν και χρηματοδότησαν καλλιτεχνικές δράσεις συνανθρώπων μας ανάπηρων καλλιτεχνών. Μας ενδιαφέρει και προσπαθούμε να το θεσμοθετήσουμε. Έγινε πέρυσι, έγινε φέτος και επιθυμούμε να το κάνουμε τα επόμενα χρόνια. Να υπάρχει, και όσο γίνεται περισσότερο οικονομικό μερίδιο στις προσκλήσεις αυτές, ανάλογα με τα οικονομικά του Υπουργείου. Και είναι και κάτι άλλο. Η προσβασιμότητα στους αρχαιολογικούς χώρους. Και ο περισσότερος κόσμος— νομίζω— όταν μιλάει για προσβασιμότητα, κατά κύριο λόγο εννοεί την κινητική. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό».
Η υπουργός, δείχνοντας ότι γνωρίζει το θέμα, μάς έδωσε την ευκαιρία να το θίξουμε πιο εκτεταμένα:
– Βεβαίως δεν είναι μόνο αυτό. Είναι οι οδηγοί όδευσης τυφλών, είναι η πληροφορία που πρέπει να είναι προσβάσιμη στους τυφλούς, είναι η διερμηνεία στη Νοηματική, είναι οι υπότιτλοι σε έργα για ανθρώπους με ακουστική βλάβη. Είναι πάρα πολλά. Και χαίρομαι που το εντοπίζετε, γιατί αυτό σημαίνει ότι θα διορθώσετε και άλλα πράγματα, πλην της κινητικής. Μπαίνει και ένα θέμα εδώ για τις ακριτικές περιοχές και τις πολλές εκείνες περιοχές, όπως τα νησιά που, υπάρχει έτσι κι αλλιώς το ζήτημα της προσβασιμότητας. Άρα, θέλουμε μία αποκέντρωση στον σχεδιασμό και στη στήριξη.
«Έχετε δίκιο σ’ αυτό που λέτε. Πρέπει να σας πω ότι στον προγραμματισμό του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, τον οποίον έχουμε υποβάλει στο Ταμείο Ανάκαμψης, ήδη υπάρχουνε δράσεις που αφορούν και τους καλλιτέχνες και τις υποδομές. Ένας από τους λόγους που θέλαμε να συστήσουμε μια κοινή ομάδα εργασίας ώστε το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας να συζητά με άτομα με αναπηρία, είναι ακριβώς, γιατί θέλουμε αυτή την εμπειρία να την ενσωματώσουμε στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση αυτών των δράσεων. Έχουμε συγκεκριμένα κονδύλια που αφορούν την προσβασιμότητα αρχαιολογικών χώρων, μνημείων, πολιτιστικών υποδομών αλλά έχουμε και κονδύλια, τα οποία αφορούν την ενίσχυση των καλλιτεχνών, ανάμεσα στους οποίους είναι και οι καλλιτέχνες με αναπηρία».
Και ανάμεσα στα πολλά άλλα που είπε η υπουργός Πολιτισμού είναι και το παρακάτω πολύ ενδιαφέρον που δείχνει αποφασιστικότητα και γνώση:
«Μπορώ να σας πω ότι ο στόχος είναι ψηλά, γιατί εμείς τον βάλαμε ψηλά και σε καμία περίπτωση δεν ξεκινάμε με εκπτώσεις. Εν μέσω πανδημίας, ολοκληρώθηκε το έργο στην Ακρόπολη, το οποίο είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο και σύνθετο έργο, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον ανελκυστήρα πλαγιάς. Σας λέω μόνο —και είναι η πρώτη φορά που το λέω δημόσια— ότι, γι’ αυτόν τον ανελκυστήρα και για τις λύσεις που βρέθηκαν προκειμένου να εφαρμοστεί σωστά η μελέτη και να δημιουργεί αίσθημα αλλά και πραγματικές συνθήκες ασφαλείας, θα γίνει ένα συνέδριο μαζί με άλλα θέματα για την Ακρόπολη. Ένα μεγάλο μέρος θα αφορά τον ανελκυστήρα πλαγιάς. Αυτό το συνέδριο θα γίνει όταν τα επιδημιολογικά δεδομένα μας επιτρέψουν την προσωπική συμμετοχή. Κι αυτό για να μπορούν οι άνθρωποι που θα μετέχουν, μηχανικοί κλπ., άνθρωποι εξειδικευμένοι στις κατασκευές αυτές να έρθουν να δουν τον ανελκυστήρα και να μιλήσουν με τους κατασκευαστές. Επομένως, εν μέσω πανδημίας, δουλειά γινόταν».
Μπορείτε πλέον να παρακολουθήσετε ολόκληρη τη συνέντευξη της κυρίας Λίνας Μενδώνη με υποτίτλους στα ελληνικά.
