Το πάθος, το βάθος και το λάθος

Το Πάθος, το Βάθος και το Λάθος
Ώσπου μιά μέρα έβγαλα φτερά

Κι αυτή ήταν η αιτία
των παθών και των παθημάτων μου

Κ. Ταβουλτσίδης, Βάκχαι

Τον τελευταίο καιρό λόγω των άγριων εγκλημάτων με θύματα ανυπεράσπιστες γυναίκες έχει αμφισβητηθεί έντονα “το έγκλημα πάθους”. Ανεξάρτητα από τα πραγματικά περιστατικά των πρόσφατων υποθέσεων γυναικοκτονίας [Γλυκά Νερά, Φολέγανδρος, Δάφνη] η Εγκληματολογία οφείλει να προσεγγίζει με ψυχραιμία τα ζητήματα αυτά.

1. Στην ερωτική βία, η οποία προφανώς δεν υπήρχε στις δύο τουλάχιστον από τις παραπάνω εγκληματικές ενέργειες, ο δράστης παρουσιάζει ένα συγκινησιακό υπόβαθρο που κρύβει εντέχνως [;] το γεγονός ότι συνιστά
ένα μέσον επιβολής και ελέγχου το οποίο όμως καθίσταται κατά την πορεία ανεξέλεγκτο, γι’ αυτό και ο ίδιος δεν μπορεί, στις περισσότερες των περιπτώσεων, να εξηγήσει πώς έφτασε μέχρις εκεί.

Η καταστροφική αγάπη ή το ψυχωτικό πάθος, η εμπορευματοποίηση του έρωτα, ο ναρκισσισμός, ιδιότυπες μορφές συνειδητής αυτοδιακινδύνευσης δίνουν το δικό τους εγκληματολογικό χρώμα στο θανατηφόρο ερωτικό παιχνίδι.

Ο ναρκισσισμός π. χ. του άντρα, ως θαυμασμός που απευθύνεται στην εικόνα του ίδιου του εαυτού του , ενδιαφέρει την Εγκληματολογία.

2. Χωρίς βέβαια να φτάνουμε στην ακραία περίπτωση τα θύματα να «χρησιμοποιούνται» για να φωτίζεται η ψυχολογία των δραστών, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέσα σ’ ένα μυστικιστικό ντελίριο ψευδαισθήσεων είναι δύσκολο να διακρίνεις το «ποιός» χτυπιέται πέραν του θύματος. Η έννοια της αδύναμης γυναίκας καθεαυτήν, η έννοια του “άντρα” ως κυρίαρχου των σχέσεων, τα πρότυπα και οι ρόλοι, η εκμάθηση της βίας ως τρόπου επίλυσης των διαπροσωπικών διαφορών;

Σε κάθε πάντως περίπτωση η ανθρωποκτονία κινητοποιεί όχι μόνον τους διωκτικούς.

3. Μέσα σε κάθε φόνο κρύβονται πολλοί μικρότεροι θάνατοι (σε συμβολικό τουλάχιστον επίπεδο)..

Τα εγκλήματα πάθους (πληγωμένο φιλότιμο, εγωισμός, ματαιοδοξία, παθολογική έμμονη ιδέα, αίσθημα απόρριψης) άλλοτε είναι:

• Ηδονιστικά, (η γοητεία της εκδίκησης)
• Κυριαρχικά, (ο έλεγχος επί της ζωής του άλλου)
• Μεγαλομανίας, (αίσθηση ανωτερότητας) ή και
• Οικονομικά, (εκμετάλλευση αφελών θυμάτων).

Σε γενικές πάντως γραμμές η Δολοφονία δεν είναι παρά μόνο το Μέσον, ο πραγματικός σκοπός είναι η Απόλυτη Εξουσία ή η Πλήρης Κατοχή (επί)της ζωής του Άλλου.

Αίσθηση ιδιοκτησίας του άλλου, φόβος προσβολής του Εγώ, αίσθημα προδοσίας, έντονος θυμός, αυξομειούμενη αυτοεκτίμηση, εμμονική/παρορμητική νεύρωση, υποκειμενική πρόσληψη της προεγκληματικής κατάστασης είναι μερικές μόνον ερμηνείες της παθογένειας του δράστη.

Το πραγματικό ερωτικό έγκλημα είναι παρορμητικό και ορμητικό, εγωκεντρικό, εκτονωτικό, απελευθερωτικό και συχνά ψευδοαπονεμητικά τιμωρητικό.

Η συναισθηματική αστάθεια ή ανασφάλεια εκρήγνυται ως επιθετική «αυτο-άμυνα» και «αυτο-επιβεβαίωση» με ταυτόχρονη εκμηδένιση/εξαφάνιση του άλλου/άλλης (χωρίς να λείπουν συμπτώματα κυκλοθυμικά).

Σ’ αυτές τις έννοιες πρέπει να προσθέσουμε και την κρίσιμη κατάσταση και τις συγκυριακές περιστάσεις.

4. «Τα εγκλήματα αίματος» είναι σχεδόν αδύνατο να προβλεφθούν άρα και να προληφθούν. Ο άνθρωπος είναι φορέας μιας μάζας επιθετικότητας στρεφόμενης προς τον «άλλον», η οποία παίρνει τόσο μεγαλύτερες διαστάσεις όσο η ζωή και ο θάνατος αποκτούν μικρότερη αξία και ψυχική σημασία. Μπορούν όμως να τεθούν οριστικά κι αμετάκλητα στο περιθώριο του πολιτισμού μιάς κοινωνίας, η οποία αρνείται κατηγορηματικά την απονομή των όποιων ηθικών δικαιολογιών στον γυναικοκτόνο [ανεξάρτητα από το τι θα αποφανθεί η δικαιοσύνη] και δεν εκ-παιδεύει νέα αγόρια με αντιλήψεις παλληκαρισμού και μαγκιάς προς το άλλο φύλο.

Μέσα στο αρρωστημένο Πάθος του δράστη θα ήταν Μέγα Λάθος να μην ανα-γνωρίζουμε το φονικό Βάθος της πράξης του και ν’ αναζητούμε κοινές ενοχές και ευθύνες του θύματος. Αυτό θα ήταν Ύβρις προς τις δολοφονημένες γυναίκες.

Πηγή: Εφημερίδα “Τα Νέα”