Ο Χρήστος Παπαμιχαήλ και η Μαρία Μαμαντάκη

Μιχαήλ Άγγελος Κωνσταντόπουλος

Ο ακουστικός περιγραφέας μπαίνει στα κενά του λόγου και των διαλόγων για να περιγράψει στοιχεία που έχει η εικόνα, όπως το πρόσωπο, τα φυσικά χαρακτηριστικά, τα ρούχα, οι κινήσεις, οι εκφράσεις τους και ό,τι άλλο είναι πολύ σημαντικό για την κατανόηση του έργου ή της παράστασης. Στο μέλλον θα αποτελεί απαιτούμενη προδιαγραφή των παραγωγών και μπορεί να βοηθήσει στην εύρεση εργασίας από άτομα με τυφλότητα.

Ενθαρρυντικά τα πρώτα δείγματα στην Ελλάδα, αλλά χρειάζεται στήριξη από την πολιτεία.

Στη χώρα μας ζουν περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι με απώλεια όρασης, που βιώνουν έναν τριπλό αποκλεισμό: από τις πόλεις και τις γειτονιές τους, από την αγορά εργασίας και από τον πολιτισμό. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον και με την έλλειψη βασικών υποδομών για ΑμεΑ, η ακουστική περιγραφή, που δίνει τη δυνατότητα σε ανθρώπους με τυφλότητα ή σοβαρά προβλήματα όρασης να παρακολουθήσουν κινηματογράφο, τηλεόραση, θεατρικές και άλλες παραστάσεις, ίσως φαντάζει πολυτέλεια.

Όπως όμως εξηγούν στην «Εφ.Συν.» τα μέλη του πολιτιστικού οργανισμού Liminal για την ισότιμη συμμετοχή στην τέχνη και τον πολιτισμό, έχει φτάσει η ώρα να στηριχθεί και να επεκταθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερες νέες οπτικοακουστικές παραγωγές και στα μουσεία.

Βρισκόμαστε στον χώρο του Liminal στην πλατεία Θεάτρου.

Εκεί συναντάμε τον ιδρυτή της ομάδας και ηθοποιό Χρήστο Παπαμιχαήλ. Μαζί του βρίσκεται η Μαρία Μαμαντάκη. Η Μαρία έχασε την όρασή της εξαιτίας μιας κληρονομικής πάθησης, αλλά όχι και το πάθος της για το θέατρο. «Στην αρχή δεν ήξερα ότι υπήρχε κάτι όπως η ακουστική περιγραφή. Δεν είναι μόνο για το θέατρο και το σινεμά, αλλά αφορά κτίρια, μουσεία, ιστοσελίδες κ.ά. Η περιγραφή γίνεται όποτε χρειάζεται, για παράδειγμα στις παύσεις μεταξύ διαλόγων σε μια ταινία ή ένα θεατρικό έργο».

Για πρώτη φορά πήγε σε παράσταση με ακουστική περιγραφή πριν από δύο χρόνια, μέχρι τότε της εξηγούσαν την πλοκή φίλοι της: «Είναι πάρα πολύ βοηθητικό. Τα φαντάζομαι μόνη μου και σκηνοθετώ, αλλά σε μια παράσταση δεν μπορείς να καταλάβεις πολλά πράγματα, όπως σκηνικά, κοστούμια, χρώματα, εκφράσεις, κινήσεις που έχουν ιδιαίτερη σημασία», λέει στην «Εφ.Συν.».

Σε μια παράσταση-ταινία υπάρχει δράση λεκτική και οπτική.

Όσο οι ηθοποιοί έχουν διαλόγους δεν πρέπει να διακόπτονται. Ο ακουστικός περιγραφέας μπαίνει στα κενά του λόγου και των διαλόγων για να περιγράψει πολύ σημαντικά στοιχεία που έχει η εικόνα. Τέτοια είναι το πρόσωπο, ο σωματότυπος ενός ανθρώπου, τα φυσικά χαρακτηριστικά, τα ρούχα, οι κινήσεις, οι εκφράσεις τους και όποια άλλη πληροφορία περιέχει η εικόνα και απαιτείται για την ευκολότερη κατανόηση του έργου από το τυφλό ακροατήριο. Για κάποιον που δεν έχει πρόβλημα όρασης, κάτι παρεμφερές είναι η ακρόαση ενός αθλητικού αγώνα ή κάποιου άλλου γεγονότος μέσω του ραδιοφώνου, καθώς εκεί μπαίνει μετά η φαντασία στην προσπάθεια να δημιουργηθεί μια αναπαράσταση.

Στα τέλη Δεκεμβρίου βρέθηκε στην Αθήνα ο κορυφαίος Αμερικανός επιστήμονας του είδους, Τζόελ Σνάιντερ, στο πλαίσιο του προγράμματος «Η εικόνα σε λέξεις» του πολιτιστικού οργανισμού Liminal. Όπως υποστηρίζει, το 99% των ανθρώπων με προβλήματα όρασης που έχουν λάβει υπηρεσίες ακουστικής περιγραφής νιώθουν πιο κοντά στην τέχνη και τον πολιτισμό και τη χαρακτηρίζουν ανεκτίμητη υπηρεσία.

«Η ακουστική περιγραφή είναι κάτι που αφορά όλους μας, ειδικά όσο αυξάνονται το προσδόκιμο ζωής και οι άνθρωποι με προβλήματα όρασης», μας λέει ο Χρήστος Παπαμιχαήλ. Μπορεί το οικονομικό κόστος για να γίνει καθολικά προσβάσιμος ο πολιτισμός και να ενσωματωθούν οι προβλέψεις για ΑμεΑ (με προβλήματα όρασης, ακοής) στις νέες παραγωγές να είναι μεγάλο, αλλά το μήνυμα που θα περάσει κάτι τέτοιο στην κοινωνία και ειδικά την ελληνική είναι ανεκτίμητης αξίας, καθώς οι άνθρωποι με τυφλότητα θα αρχίσουν να γίνονται περισσότερο… ορατοί.

«Στις ΗΠΑ πρόσφατα βγήκε νομοθεσία που υποχρεώνει τις παραγωγές να έχουν ακουστική περιγραφή και σε ένα μεγάλο ποσοστό την περιλαμβάνουν. Πρέπει να φτιάχνεται μαζί με την παραγωγή και όχι εκ των υστέρων και είναι δουλειά που μπορεί να συμπεριλάβει και τα ίδια τα άτομα με τυφλότητα που αντιμετωπίζουν ανεργία σε ποσοστά 80-90%», συνεχίζει ο κ. Παπαμιχαήλ.

Ο τρόπος δουλειάς

Και με ποιον τρόπο δουλεύει ένας ακουστικός περιγραφέας;

Η Κερασία Μιχαλοπούλου από τον Liminal εξηγεί στην «Εφ.Συν.» την επιστήμη της:

«Καλείται να περιγράψει συμπυκνωμένα, περιεκτικά, εύγλωττα και με ζωντανές λέξεις ό,τι περιέχει μια εικόνα. Υπάρχουν μεταπτυχιακές σπουδές που εξειδικεύονται στο πώς θα κάνεις ανάλυση της εικόνας, τι είναι απαραίτητο και τι όχι να βάλεις για έναν τυφλό στην περιγραφή σου, γιατί δεν έχεις χρόνο να τα βάλεις όλα. Η δυσκολία έγκειται στο αν υπάρχουν λίγα ή πολλά κενά για να περιγράψουμε πράγματα για τα οποία οι τυφλοί χρειάζονται πληροφορίες. Π.χ. μια ταινία με καταιγιστική δράση θα ήταν πιο δύσκολη απ’ ό,τι μια αργή ταινία. Θέλει προσοχή για να είναι αποτελεσματική η περιγραφή, αλλά να μη γίνεται κουραστικό για τον τυφλό. Κυριαρχεί το μότο less is more, δηλαδή να περιγράψεις τα απαραίτητα και να μην κουράσεις».

Στην Ελλάδα βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή, αλλά τα τελευταία χρόνια η έννοια της προσβασιμότητας έχει διαδοθεί και η κοινωνία ευαισθητοποιείται:

«Πλέον δεν αποτελούν ψιθύρους οι εκκλήσεις εκείνων που ζητούν προσβασιμότητα, συμπερίληψη και δικαιώματα των ΑμεΑ, αλλά κραυγές», μας λέει η Κερασία Μιχαλοπούλου. Έχουν γίνει βήματα στο θέατρο, στον κινηματογράφο, σε φεστιβάλ. Ακουστική περιγραφή υποστηρίζουν ταινίες στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, ενώ το Εθνικό Θέατρο ανεβάζει μία καθολικά προσβάσιμη παράσταση ανά σεζόν.

Πέρυσι και το Ίδρυμα Νιάρχος ξεκίνησε να προβάλλει καθολικά προσβάσιμες τις παραστάσεις. Το νερό αρχίζει να μπαίνει στο αυλάκι, αλλά χρειάζεται οικονομική και επικοινωνιακή ενίσχυση της προσπάθειας από το υπουργείο Πολιτισμού και τους αρμοδίους. Πρώτα, βέβαια, πρέπει να δημιουργηθούν επαρκείς δομές ώστε να είναι δυνατή η μετακίνηση του ΑμεΑ από το σπίτι του μέχρι τον χώρο όπου διεξάγεται ένα πολιτιστικό δρώμενο…

Πηγή: www.efsyn.gr

Σχετικά με τον συντάκτη

Η μοναδική, πλήρως προσβάσιμη για κάθε χρήστη, διαδραστική, κοινωνική πύλη ενημέρωσης στην Ελλάδα!

One comment for “Το… εισιτήριο των ανθρώπων με απώλεια όρασης στον πολιτισμό

Αφήστε σχόλιο

ΧΟΡΗΓΟΙ

Επιστροφή στην κορυφή