Αθλητές και στόχοι
Το να θέτεις στόχους αποτελεί μια πολύ εποικοδομητική αλλά και δύσκολη τακτική για τους αθλητές, ανεξαρτήτου ηλικίας, αθλήματος και επιπέδου. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες οι αθλητικοί ψυχολόγοι έχουν ασχοληθεί πάρα πολύ με τον τρόπο και τα αποτελέσματα που έχει στην απόδοση η τοποθέτηση στόχων. Σε ποσοστό πάνω από 90%, όλες οι έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι η τοποθέτηση στόχων ή αλλιώς «στοχοθεσία» επηρεάζει την απόδοση και βοηθάει τόσο στη διαχείριση του άγχους όσο και στην αύξηση της αυτοπεποίθησης και της παρακίνησης.
«Στοχοθεσία»
Με τον όρο στόχος εννοούμε έναν «αντικειμενικό σκοπό ή ενέργεια» ο οποίος/α πρέπει να επιτευχθεί σε «συγκεκριμένο χρόνο». Οι στόχοι μπορεί να τίθενται στην προπόνηση ή και στον αγώνα, να είναιβραχυπρόθεσμοι ή και μακροπρόθεσμοι, να είναι στόχοι αποτελέσματος π.χ. να κερδίσω κάποιον αγώνα ή και στόχοι απόδοσης π.χ. να βελτιώσω την προσωπική μου ικανότητα και να βελτιωθώ σας αθλητής. Είναι σαφές ότι εκφράσεις όπως «πάμε γερά» ή «παίξε/τρέξε/αγωνίσου δυνατά» καθώς, επίσης, και αποσπασματικοί στόχοι οι οποίοι δεν έχουν προγραμματισμό, δομή, σκοπό και διάρκεια δεν αποτελούν προφανώς στοχοθεσία και δεν έχουν αποτέλεσμα στην απόδοση του αθλητή.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η στοχοθεσία επικεντρώνει την προσοχή του ασκούμενου σε συγκεκριμένες και σημαντικές πτυχές του έργου που έχει να επιτελέσει. Π.χ. βελτίωση της τοποθέτησης του πέλματος στο έδαφος κατά τη διάρκεια δρόμου μεγάλης απόστασης. Επιπλέον βοηθούν τον ασκούμενο να αυξήσει την προσπάθεια του τόσο σε καθημερινή βάση αλλά και μακροπρόθεσμα. Τέλος έχει αποδειχτεί ότι θέτοντας στόχους οι αθλούμενοι αναπτύσσουν καινούριες στρατηγικές και γνώσεις αναφορικά με το άθλημα τους. Σύμφωνα με την κοινωνιο-γνωστική θεωρία οι καθημερινοί, επιτεύξιμοι, ρεαλιστικοί και τελικά σωστά τοποθετημένοι στόχοι οδηγούν σε μείωση του άγχους, αύξηση της προσπάθειας και της αυτοπεποίθησης, μεγαλύτερη προσωπική ικανοποίηση, υψηλότερα επίπεδα προσοχής και προσπάθειας και τελικά βελτίωση της απόδοσης.
Προκειμένου όμως η παραπάνω τακτική να έχει θετικές αλλαγές στην απόδοση είναι πολύ σημαντικό να τηρούνται βασικές αρχές και κανόνες όπως:
• Θέστε συγκεκριμένους και μετρήσιμους στόχους
Οι αόριστοι και μη μετρήσιμοι στόχοι δημιουργούν κλίμα αμφιβολίας και εύκολης εγκατάλειψης της προσπάθειας του αθλητή. Η βελτίωση και η ανατροφοδότηση που πρέπει να παίρνει ο αθλητής προκειμένου να συνεχίζει με την ίδια ένταση και πάθος την προσπάθεια του πρέπει να αποδεικνύεται.
• Θέστε ρεαλιστικούς και επιτεύξιμους στόχους
Μην υπερβάλλετε στις προσδοκίες των στόχων αλλά ούτε και να βάζετε στόχους χαμηλότερους των ικανοτήτων σας. Και στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα δεν θα σας ικανοποιήσει και θα εγκαταλείψετε την προσπάθεια.
• Θέστε βραχυχρόνιους αλλά και μακροχρόνιους στόχους
Οι στόχοι πρέπει να είναι καθημερινοί, εβδομαδιαίοι, μηνιαίοι και ετήσιοι. Με αυτόν τον τρόπο είναι πιο εύκολο να αναπροσαρμοστούν, να αξιολογηθούν και να επανακαθοριστούν σε περίπτωση μη επίτευξης τους προκειμένου να φτάσουμε στο αποτέλεσμα που θέλουμε.
• Θέστε στόχους απόδοσης αλλά και αγώνων
Οι στόχοι πρέπει να αφορούν και την προσωπική μας βελτίωση αλλά και το αποτέλεσμα του αγώνα. Τις περισσότερες φορές αυτά είναι κομμάτια άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους.
• Θέστε θετικούς και όχι αρνητικούς στόχους
Είναι καλύτερο να σκέφτεστε «τι πρέπει να κάνετε σωστά» και όχι «τι κάνετε λάθος». Εστιάστε στο θετικό κομμάτι της προσπάθειας σας και βάλτε στόχους θετικούς και όχι αρνητικούς.
• Θέστε ημερομηνίες
Καταγράψτε με συγκεκριμένες ημερομηνίες τους στόχους σας. Αυτό θα σας βοηθήσει στο να ελέγχετε με απόλυτη ακρίβεια την επίτευξη τους.
• Αναγνωρίστε τις στρατηγικές που σας οδήγησαν στη επίτευξη των στόχων σας.
Η επιτυχημένη διαδικασία και πορεία προς την επίτευξη των στόχων σας μπορεί να είναι ένα σημαντικά βοηθητικό πρωτόκολλο που θα μπορείτε να ακολουθήσετε για το πώς θα δουλέψετε την επόμενη φορά προκειμένου να φτάσετε στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
• Δεσμευτείτε στους στόχους σας, κάνετε επανακαθορισμό και επαναξιολόγηση τους.
Οι στόχοι τοποθετούνται για να επιτευχθούν. Όσο δύσκολοι και αν φαίνονται κάποιες φορές σε μακροχρόνιο επίπεδο οφείλεται να δεσμευτείτε σε αυτούς και να προσπαθήσετε όσο το δυνατόν περισσότερο για να τους καταφέρετε.
References:
Kingston, K., & Hardy, L. (1997). Effects of different types of goals on processes that support performance. The Sport Psychologist, 11, 277 – 293.
Kingston, K., & Wilson, K. (2009). The application of goal setting in sport. In S. Mellalieu, & S. Hanton (Eds.), Advances in applied sport psychology: A review (pp. 75e123). Abingdon, UK: Routledge.
Mullen, R., & Hardy, L. (2010). Conscious processing and the process goal paradox. Journal of Sport & Exercise Psychology, 32, 275 – 297.
