Μπάνερ με κολλάζ φωτογραφιών του Βασίλη Κασιμάτη, της Αντωνίας Τρικαλιώτη και του Γιώργου Σταμάτη

Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης

Μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με την αποϊδρυματοποίηση των αναπήρων που έχει ανοίξει τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα φέρνει στην επιφάνεια φλέγοντα επιμέρους ζητήματα, όπως οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (ΣΥΔ). Με αυτήν ακριβώς τη θεματική ασχοληθήκαμε στην ομώνυμη εκπομπή του meallamatia.gr, σε έναν ανοικτό διάλογο μεταξύ εμπειρογνωμόνων αλλά και άμεσα εμπλεκόμενων ατόμων.

Καλεσμένοι του πάνελ μας ήταν οι:

◾️ Γιώργος Σταμάτης, Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Καταπολέμησης Φτώχειας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων

◾️ Αντωνία Τρικαλιώτη, Γενική Γραμματέας Οργανισμού Ανεξάρτητης Διαβίωσης Ελλάδος «i-living»

◾️ Βασίλης Κασιμάτης, Κοινωνικός Επαγγελματίας με πολυετή εμπειρία στην κοινωνική ένταξη και τα ανθρώπινα δικαιώματα των νοητικά αναπήρων

Σημαντικές παρεμβάσεις πραγματοποίησαν επίσης η Ελένη Δημοπούλου, Πρόεδρος και Καλλιτεχνική Διευθύντρια της ομάδας «Εν Δυνάμει» και η Ronja Buggel, εκπρόσωπος της ΜΚΟ Tandem που δραστηριοποιείται στην ανεξάρτητη διαβίωση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της εκπομπής ήταν ενεργός η συμμετοχή ανάπηρων ατόμων που έχουν ζήσει ή ζουν σε ιδρύματα.

Στην εκπομπή αυτή μάθαμε όσα ισχύουν σήμερα για τις Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (ΣΥΔ) στην Ελλάδα, ενώ τέθηκαν και εύλογοι προβληματισμοί ως προς το κατά πόσο είναι η καλύτερη δυνατή λύση ενάντια στον μέχρι αρκετά πρόσφατα μονόδρομο του ιδρύματος.

Τι είναι οι ΣΥΔ;

Έναν πρώτο, βασικό ορισμό μάς έδωσε ο κ. Κασιμάτης, ο οποίος μίλησε «για μία κατοικία, για ένα σπίτι, στο οποίο διαμένουν άνθρωποι με αναπηρία, διασφαλίζοντας το ανθρώπινο δικαίωμά τους να έχουν τον δικό τους χώρο, το δικό τους σπίτι, να διαβιούν πολιτισμένα». Ωστόσο, όπως υπογράμμισε, οι ΣΥΔ μοιάζουν να ακροβατούν νομοθετικά ανάμεσα στο ίδρυμα και την ένταξη, αποτελώντας κατ’ ουσίαν μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ των δύο.

Ως προάγγελο για την αποϊδρυματοποίηση και την Ανεξάρτητη Διαβίωση βλέπει τις ΣΥΔ ο κ. Σταμάτης, εκπροσωπώντας την κυβερνητική γραμμή για το ζήτημα και όντας θερμός υποστηρικτής των Στεγών.

«Οι περισσότερες Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης βρίσκονται μέσα στην κοινότητα. Δεν πετυχαίνουμε μόνο το να ζουν αυτοί οι άνθρωποι σε ένα περιβάλλον με διαδικασία ανεξάρτητης διαβίωσης, αλλά και το να είναι και ορατοί μέσα στην κοινωνία. Συμμετέχουν στα δρώμενα της πόλης, ζώντας στα διαμερίσματα, όντας σε σπίτια και με άλλους ένοικους κ.ο.κ. Με διάφορες συνοδές υπηρεσίες που το κράτος θα έρθει να παράσχει, (π.χ. Προσωπικός Βοηθός), ενεργούμε και οδηγούμαστε σε ένα πολύ πιο δικαιωματικό μοντέλο της ανεξάρτητης διαβίωσης, που όλοι θέλουμε.

Έχοντας επισκεφτεί πάνω από 30 Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης σ’ όλη την Ελλάδα, αυτό που λαμβάνω είναι ωφελούμενους με καλή ψυχική υγεία και πολύ πιο ενεργά μέλη μέσα στην κοινωνία μας.»

Οι ΣΥΔ, όπως εξήγησε ο κ. Κασιμάτης, δεν αποτελούν φυσικά ελληνική πρωτοτυπία αλλά διεθνή θεσμό στο πλαίσιο της υποστηριζόμενης διαβίωσης για την οποία διατηρείται ανοιχτός διάλογος. Αποτελεί μόνο ένα από τα πολυποίκιλα μοντέλα διαβίωσης που έχουν αναπτυχθεί, το οποίο θεωρήθηκε πιο κατάλληλο στην περίπτωση της Ελλάδας και μετράει μια δεκαετία στη χώρα μας. Στο σήμερα, οι περίπου 70 ΣΥΔ που λειτουργούν πανελλαδικά στεγάζουν από 1 έως 9 ωφελούμενα άτομα. Τη δημιουργία περαιτέρω ΣΥΔ φιλοδοξεί να ενισχύσει με το έργο του ο κ. Σταμάτης, που όπως ανέφερε στοχεύει στο να διευρυνθεί η παρουσία τους και σε απομακρυσμένες περιοχές.

Παρά την καλή λειτουργία τους, παραμένουν ορισμένα ζητήματα αδιευκρίνιστα ως προς τις δυνατότητες αυτονομίας που παρέχει το συγκεκριμένο πλαίσιο για τα εξυπηρετούμενα άτομα, όπως η πιθανότητα συγκατοίκησης με μη ανάπηρο σύντροφο εντός αυτής.

Ο αντίλογος για τις ΣΥΔ

Με σαφώς πιο κριτική στάση απέναντι στις ΣΥΔ τοποθετείται η Αντωνία Τρικαλιώτη, εκπρόσωπος του φορέα I–living για την Ανεξάρτητη Διαβίωση, η οποία έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στο αναπηρικό βίωμα ως καθοριστικό παράγοντα για την αξιολόγηση των Στεγών και κάθε πρωτοβουλίας που αφορά τα ΑμεΑ.

Τόνισε ότι αν και αποτελούν βελτίωση σε σχέση με τις συνθήκες που επικρατούν εντός των ιδρυμάτων, οι Στέγες δεν παρέχουν στην πραγματικότητα ουσιαστική επιλογή στα άτομα για πολλά σημαντικά ζητήματα καθημερινότητας, όπως ο προσωπικός βοηθός και οι συγκάτοικοι ή ακόμα και η εικόνα του χώρου. Ως εναλλακτικές λύσεις στην πορεία προς την αποϊδρυματοποίηση, η κα. Τρικαλιώτη ανέφερε:

«Θα μπορούσε να δίνεται ένα επίδομα ενοικίου σε κάποιον που θέλει να ανεξαρτητοποιηθεί και να ζήσει μόνος του, τουλάχιστον μέχρι να εργαστεί, ή επιδοτήσεις για να κάνουν τα άτομα προσβάσιμα τα σπίτια που ήδη έχουν. Επίσης, προτείναμε, εφόσον υπάρχουν άτομα σε ιδρύματα, να βγουν αυτά και να μπουν στις ήδη υπάρχουσες Στέγες, ούτως ώστε κάποια στιγμή να αδειάσουν και τα ιδρύματα και οι Στέγες και να ζήσουν οι άνθρωποι όπως το δικαιούνται.»

Σύγχρονες προσεγγίσεις από το εξωτερικό

Εκπροσωπώντας καλές ευρωπαϊκές πρακτικές μέσω της ΜΚΟ Tandem και με την εθελοντική της εμπειρία στο ΠΙΚΠΑ Βούλας, η Ronja Buggel πραγματοποίησε μια διαφωτιστική παρέμβαση κατά τη διάρκεια της εκπομπής. Παρουσίασε ένα μοντέλο συμπεριληπτικής διαβίωσης που εφαρμόζεται με επιτυχία στη Γερμανία εδώ και 40 χρόνια, και με τροποποιήσεις θα μπορούσε να λειτουργήσει στην Ελλάδα ως μεταβατικό στάδιο από το ίδρυμα στην ανεξάρτητη διαβίωση. Η πιλοτική πρόταση περιλαμβάνει τη συμβίωση 3 ατόμων προερχόμενων από ίδρυμα, μαζί με 3 άτομα χωρίς αναπηρία που ως αντάλλαγμα για την υποστήριξή τους δε θα πληρώνουν ενοίκιο. Στη συνύπαρξη αυτή προβλέπεται να λειτουργεί ως γέφυρα η παρουσία προσωπικών βοηθών, μέντορα και ψυχολόγου. Στόχος είναι μετά την πιλοτική περίοδο, τα εμποδιζόμενα άτομα να επιλέξουν πώς θα ήθελαν να συνεχίσουν να ζουν, έχοντας τη διαρκή υποστήριξη της Tandem για την εργασιακή —και όχι μόνο— ενδυνάμωσή τους.

Η στάση του γονεϊκού κινήματος

Ως εκπρόσωπος του γονεϊκού κινήματος τοποθετήθηκε στη συζήτηση η κα. Ελένη Δημοπούλου, μητέρα ατόμου με Σύνδρομο Down. Εκφράζοντας τη συμφωνία της με κάθε μοντέλο και άποψη που ακούστηκε, υποστήριξε την ανάγκη εξατομικευμένης προσέγγισης στο ζήτημα της στέγασης και της διαβίωσης των αναπήρων. Ταυτόχρονα, τόνισε τη σημασία του να ερωτούνται και να επιλέγουν τα άμεσα ενδιαφερόμενα άτομα για ό,τι τα αφορά, συμπεριλαμβανομένων των γονεϊκών συλλόγων που δραστηριοποιούνται σχετικά.

Εξελίξεις το επόμενο διάστημα

Στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων την Αναπηρία, υπάρχει πρόνοια για την ενίσχυση της λειτουργίας των Στεγών, όπως εξήγησε στην εκπομπή ο κ. Σταμάτης. Στη λογική αυτή βασίζονται εξελίξεις όπως η μετάθεση της ίδρυσης των Στεγών στις περιφέρειες, η δρομολογημένη δημιουργία Στέγης για πρόσφυγες με αναπηρία, καθώς και η συμπερίληψη ατόμων σε Στέγες με διάφορες βλάβες πέρα από νοητική. Ο Γενικός Γραμματέας έδωσε έμφαση όσον αφορά τη συμμετοχή ομάδων εργασίας αλλά και την ύπαρξη δημόσιας διαβούλευσης σε κάθε σχετική λήψη αποφάσεων. Φυσικά, η συζήτηση για τις ΣΥΔ δε νοείται διακριτά από την ευρύτερη προσπάθεια αποϊδρυματοποίησης, μέσα στην οποία εντάσσεται και το πρόγραμμα του Προσωπικού Βοηθού που αναμένεται να ξεκινήσει πιλοτικά μέσα στο έτος.

Μάθετε περισσότερα για όλα αυτά στην εκπομπή μας για τις Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, πλέον και με ελληνικούς υποτίτλους ⇓

Σχετικά με τον συντάκτη

Η μοναδική, πλήρως προσβάσιμη για κάθε χρήστη, διαδραστική, κοινωνική πύλη ενημέρωσης στην Ελλάδα!

Αφήστε σχόλιο

ΧΟΡΗΓΟΙ

Επιστροφή στην κορυφή