Συμπεριληπτική επικοινωνία σε 5 απλά βήματα!

Γράφει η Θάλεια Κιούση *

Είναι πραγματικότητα ότι, πλέον, δίνεται μεγάλη βάση στις συμπεριληπτικές πρακτικές που διαμορφώνουν ένα καλύτερο εργασιακό περιβάλλον, το οποίο είναι ικανό να δώσει ισότιμες ευκαιρίες στα άτομα που το απαρτίζουν. Το γεγονός αυτό μόνο τυχαίο δεν είναι, όπως θα διαπιστώσουμε παρακάτω.

Σε αυτό το άρθρο θα διερευνήσουμε 5 απλούς τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αναδείξουμε σε εταιρικό επίπεδο τη διάθεσή μας για συμπερίληψη. Το άρθρο έρχεται, ως συνέχεια της παρουσίασης «Inclusive Communication: Fostering Diversity and Equity in the Workplace» η οποία υλοποιήθηκε στην Ημερίδα «Ισότητα και Συμπερίληψη στις επιχειρήσεις πέρα από το HR» που πραγματοποιήθηκε από τις Women On Top.

👉 Βρες τις διαφάνειες της παρουσίασης εδώ!

Είναι σημαντικό, για αρχή, να παραδεχτούμε ότι οι κοινωνικές συνθήκες είναι κυρίως αυτές που ορίζουν το κατά πόσο ένας άνθρωπος μπορεί να συμμετέχει με όλη του την προσωπικότητα σε κάθε πλευρά της ζωής. «Συμπερίληψη σημαίνει να προσφέρεις γόνιμο έδαφος και εξατομικευμένες συνθήκες μέσα από τις οποίες θα μπορούν όλα τα άτομα ανεξαρτήτως φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, εθνικότητας, χρώμα δέρματος, ηλικίας, θρησκείας, βλάβης και σωματικότητας να προσφέρουν, να ακούγονται και να υπάρχουν με την πλήρη τους υπόσταση και ισότιμα» [quote]

Πέρα από το αδιαμφισβήτητο, αναφαίρετο και πανανθρώπινο δικαίωμα του κάθε ατόμου να έχει τις συνθήκες εκείνες που θα του επιτρέψουν με ασφάλεια να εργαστεί ισότιμα, υπάρχουν και οι έρευνες που αποδεικνύουν τη χρησιμότητα ενός ποικιλόμορφου εργασιακού περιβάλλοντος.

Συνοπτικά:

• Οι εταιρείες με συμπεριληπτική κουλτούρα έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να είναι υψηλά αποδοτικές, έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να καινοτομούν και να παραμένουν ευέλικτες και οκτώ φορές περισσότερες πιθανότητες να επιτυγχάνουν καλύτερα επιχειρηματικά αποτελέσματα.
• Οι συμπεριληπτικές ομάδες υπερτερούν των ομοτίμων τους κατά 80% στις αξιολογήσεις.
• Οργανισμοί με υψηλότερα επίπεδα εθνικής και εθνοτικής ποικιλομορφίας έχουν 35% περισσότερες πιθανότητες να έχουν ανώτερες οικονομικές αποδόσεις των αντίστοιχων εθνικών δεικτών του κλάδου τους.
• Εταιρείες με ποικιλόμορφες διευθυντικές ομάδες έχουν 19% υψηλότερα έσοδα, λόγω καινοτομίας.
• Οι οργανισμοί με τις καλύτερες πρακτικές στην ισότητα φύλων έχουν 25% περισσότερες πιθανότητες να πετύχουν κέρδος άνω του μέσου. Αντίστοιχα, όταν οι πρακτικές αφορούν σε εθνική και πολιτιστική ποικιλομορφία, η πιθανότητα αυξάνεται στο 36%.
• Οι ποικιλόμορφες και συμπεριληπτικές ομάδες εργαζομένων είναι πιο καινοτόμες και μπορούν να δημιουργήσουν έως και 19% περισσότερα έσοδα.
• Ένα ποικιλόμορφο εργασιακό δυναμικό μπορεί να βοηθήσει μια εταιρεία να κατανοήσει και να συνδεθεί καλύτερα με έναν πιο ευρύ πελατειακό κοινό. Αυτή η κατανόηση είναι ουσιώδης για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που εξυπηρετούν μια ευρεία γκάμα αναγκών.

Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε για πολλή ώρα. Οι έρευνες είναι εκεί, και αρκεί μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο για να κατανοήσουμε άμεσα πόσο σημαντική είναι, όντως, η συμπερίληψη.

Επόμενο βήμα είναι να συνδιάσουμε τη συμπερίληψη και τις συμπεριληπτικές πρακτικές της εταιρείας μας με την εταιρική μας επικοινωνία. Αυτά τα δύο είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Μέσα από τον τρόπο που επικοινωνεί μία εταιρεία, είτε ενδοεταιρικά είτε εξωτερικά, προδίδει τη συμπεριληπτική της κουλτούρα.

5 απλά εργαλεία

Πολύ συνοπτικά θα εξετάσουμε κάποια επικοινωνιακά εργαλεία που μπορούν να αναδείξουν τις συμπεριληπτικές πρακτικές ενός εργασιακού περιβάλλοντος.

1. Alttext ή εναλλακτικό κείμενο

Από την ιστοσελίδα μας, το λογότυπό μας, τα διάφορα Social Media μέχρι τα εταιρικά email, τις παρουσιάσεις και τα αρχεία μας υπάρχει μία μικρή κίνηση που μπορεί να βελτιώσει αισθητά την προσβασιμότητά τους και να αποδειχτεί η διάθεση για συμπερίληψη ατόμων με πρόβλημα όρασης. Πρόκειται για το εναλλακτικό κείμενο ή alt-text που μας δίνει τη δυνατότητα να «κρύψουμε» πίσω από κάθε εικόνα μία σύντομη περιγραφή της. Έτσι, μπορούμε να προσφέρουμε σε άτομα που χρησιμοποιούν αναγνώστη οθόνης (σύστημα που μετατρέπει το κείμενο που υπάρχει σε μία οθόνη από οπτικό σε ηχητικό) μία καλύτερη και πιο αναλυτική εμπειρία.

Να δούμε ένα παράδειγμα;

Λογότυπο «Με Άλλα Μάτια»: Σε λευκό φόντο ένα παιδικό χέρι ζωγραφίζει με πινέλο την ίριδα ενός γαλάζιου ματιού.

Θα μπορούσε να είναι κάτι τόσο απλό!

Αναρωτιέσαι πού βρίσκεται αυτή η δυνατότητα στο μέσο που χρησιμοποιείς;

Google it και ξεκίνα να πειραματίζεσαι με μικρές αλλά περιεκτικές περιγραφές.

2. Pronouns Signature

Η εταιρική μας υπογραφή αλλά και το short bio κάτω από το όνομά μας στο LinkedIn, είναι τα δύο σημεία που θα ανατρέξει ένα άτομο για να μάθει περισσότερα για εμάς, κυρίως σε εργασιακό επίπεδο. Είναι σημεία, που μπορούμε συνοπτικά να αναδείξουμε τον εργασιακό μας τίτλο αλλά και τις προθέσεις μας.

Ένας σύντομος και όμορφος τρόπος για να αναδείξουμε τη συμπεριληπτική μας διάθεση ως προς τις ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητες είναι να αναφέρουμε συνοπτικά τις αντωνυμίες που χρησιμοποιούμε για εμάς και τις οποίες περιμένουμε να γίνουν σεβαστές. Αντίστοιχα, προδίδουμε ότι κι εμείς με τη σειρά μας θα σεβαστούμε τις αντωνυμίες όποιου ατόμου μας προσεγγίσει και ότι σεβόμαστε τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και τις διεκδικήσεις της.

Μία τόσο μικρή κίνηση η οποία προσφέρει μία σχετική ασφάλεια και αναγνώριση σε ανθρώπους που, ειδικά στη χώρα μας, μοχθούν για να τα κερδίσουν. Συνήθως σημειώνεται μέσα σε παρενθέσεις στα αγγλικά: (he/him) για το αρσενικό, (she/her) για το θηλυκό, (they/them) για τα άτομα που δεν ανήκουν στο δίπολο αλλά και περισσότερες από μία αντωνυμίες που μπορεί να μας προσδιορίζουν π.χ. (she/they).

Παραθέτω το προσωπικό μου LinkedIn για παράδειγμα:

3. Περιορισμός έμφυλης γλώσσας

Όσο όμορφη κι αν είναι η ελληνική γλώσσα ενέχει μία μεγάλη δυσκολία για τη σύγχρονη εποχή. Είναι έμφυλη, αναγκάζοντάς μας να χρησιμοποιούμε γένος σε πολλές λέξεις. Η γλώσσα έχει μεγάλη δύναμη, πρέπει, λοιπόν, να κατανοήσουμε το πόσο σημαντικό είναι να τη χρησιμοποιούμε σωστά και με σεβασμό προς όλα τα άτομα. Πέρα από όμορφη, όμως, είναι και πλούσια. Είναι στη δική μας ευχέρεια να βρούμε τις λέξεις εκείνες που θα μας επιτρέψουν να δώσουμε τον ίδιο χώρο σε όλα τα φύλα όταν μιλάμε γενικά ή να μην προαποφασίσουμε τις αντωνυμίες του ατόμου που συνομιλούμε πιο ειδικά.

Προσωπικά, μία από τις λύσεις που χρησιμοποιώ για να μη μιλάω αποκλειστικά στο αρσενικό γένος, αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα που παίζει η γλώσσα στην ενίσχυση της πατριαρχίας, είναι να αποφεύγω τα επίθετα ή να τα μετατρέπω σε ουσιαστικά. Έτσι, αντί να πω «Είσαι ευτυχισμένος;» μπορώ να προσφέρω «Νιώθεις ευτυχία;» ή «Είναι μία ευτυχισμένη στιγμή για εσένα;». Και, φυσικά, φροντίζω να χρησιμοποιώ ταυτόχρονα αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο ή μόνο ουδέτερο όταν απευθύνομαι σε κοινό «Ευχαριστώ όλα τα άτομα που συμμετέχουν στο συνέδριο» ή « Σας ευχαριστώ όλα, όλες και όλους».

Ξέρω ότι μοιάζει δύσκολο. Θα σου προτείνω να ξεκινήσεις σιγά-σιγά από τον γραπτό σου λόγο και θα έρθει φυσικά και στον προφορικό. Μπορείς να ανταπεξέλθεις σε αυτήν την πρόκληση;

4. Disclaimer και ανατροφοδότηση

Ίσως ο πιο απλός τρόπος για να αναδειχθεί η συμπεριληπτικότητα ενός περιβάλλοντος είναι η ρητή αναφορά στις αξίες που πρεσβεύει ένας χώρος για να πετύχει ένα όμορφο περιβάλλον με απόλυτη ισοτιμία.

«Η εταιρεία μας αναγνωρίζει την αξία της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και λαμβάνει μέτρα για να επιβεβαιώσει πώς όλα τα άτομα που απαρτίζουν την εταιρική μας οικογένεια νιώθουν ασφάλεια και λαμβάνουν ισότιμη μεταχείρισης και δικαιώματα ανεξαρτήτως φύλου, θρησκείας, εθνικότητας, καταγωγής, ηλικίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, αναπηρίας ή/και σωματικής διάπλασης».

Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να αναφέρει τα βήματα που κάνει ως προς την επίτευξη αυτού του σκοπού π.χ. συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πλάνο, τους στόχους που έχει θέσει και για τους οποίους είναι υπόλογη αλλά και να ορίσει ένα κανάλι επικοινωνίας μέσα από το οποίο θα δέχεται ανατροφοδότηση για τα ανωτέρω αλλά και αναφορές για τυχόν παραβιαστικές συμπεριφόρες των εργαζόμενων και συνεργατών της.

5. Συμπερίληψη στη διαφήμιση

Μόλις 1% των ατόμων που πρωταγωνιστούν σε διαφήμιση είναι ανάπηρα άτομα. Αυτό έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με το ποσοστό άνω του 15% του πληθυσμού που αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την αναπηρία. Πόσο συχνά συναντάτε μία διαφήμιση που περιλαμβάνει μεγάλο μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και μοναδικότητας;

Φροντίστε στα μέσα που χρησιμοποιείτε για να αναδείξετε την επιχείρηση ή την εργασία σας να αντανακλάται όλο το εύρος του κοινού σας. Όταν δω τον εαυτό μου και την κουλτούρα μου να λαμβάνονται υπόψη σε μία διαφήμιση τόσο πιο κοντά θα έρθω στο διαφημιζόμενο προϊόν.

Θα δώσω εδώ ένα παράδειγμα από την αγαπημενή Praktiker Hellas που με την κατάλληλη συμβουλευτική φροντίζει, πλέον, οι διαφημίσεις της να μην περιλαμβάνουν μόνο ανάπηρα άτομα αλλά και να συνοδεύονται από προσβάσιμες υπηρεσίες, όπως η παρακάτω που διαθέτει υποτιτλισμό για κωφά και βαρήκοα άτομα, αλλά και ακουστική περιγραφή για ανθρώπους με πρόβλημα όρασης.

👉 Βρες την φουλ προσβάσιμη διαφήμιση εδώ!

Και μετά;

Έμαθες για αυτά, τα απλά εργαλεία. Όμως χρειάζεται προσοχή! Εάν το εργασιακό περιβάλλον δεν είναι πραγματικά συμπεριληπτικό ή δεν υπάρχει συμπεριληπτική διάθεση τα παραπάνω εργαλεία δεν πρόκειται να λειτουργήσουν. Η συμπερίληψη στην επικοινωνία μπορεί μόνο να επιτευχθεί μέσα από μία καθαρά συμπεριληπτική κουλτούρα που θα διέπει όλη την εργασιακή ιεραρχία και θα είναι αναπόσπαστο κομμάτι στις προσλήψεις νέου δυναμικού.

Βασικές της αρχές;

• Η ανάλυση του εργασιακού τοπίου και η ανατροφοδότηση από τα ίδια τα άτομα που εργάζονται σε αυτό το πλαίσιο
• Ο καθορισμός στόχων, πρωτοκόλλων και εταιρικών αξιών και η δημοσιοποίησή τους
• Η εκπαίδευση πρωτίστως των ομάδων λήψεων αποφάσεων και εν συνεχεία όλου του εργασιακού δυναμικού
• Η φυσική και ψηφιακή προσβασιμότητα

Τα παραπάνω είναι χρονοβόρα, κοστοβόρα και μπορούν να προκύψουν μόνο από καλές συνεργασίες με έμπειρους και υπεύθυνους οργανισμούς που εξειδικεύονται ανά θεματική π.χ. φύλο, ΛΟΑΤΚΙ+, αναπηρία κ.λπ. Μπορεί να ακούγονται μακρινά και δύσκολα ή ότι χρειάζονται αρκετά χρήματα για να επιτευχθούν, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε την αποτελεσματικότητά τους και το μεγάλο ανταποδοτικό κομμάτι που κρύβουν. Άλλωστε, μόνο όταν θέτουμε ένα όραμα μπορούμε να χτίσουμε τα βήματα για να το προσεγγίσουμε.

Αρκεί να κάνουμε την αρχή…

Βιβλιογραφία

• Deloitte’s Global Human Capital Trends (2017)
• Boston Consulting Group’s Diversity and Innovation Survey (2018)
• McKinsey & Company’s Diversity Wins Report (2020)
• Harvard Business Review Research (2013):
• Deloitte
• All In Census(March 2023)

* Θάλεια Κιούση

Υπεύθυνη Προγραμμάτων Συμπερίληψης | Παιδαγωγός