Γράφει ο ανάπηρος ακτιβιστής Αντώνης Ρέλλας
“Ανεξάρτητα από τις προθέσεις τους, ανεξάρτητα από τα κίνητρά τους, όταν οι μη ανάπηροι αναλαμβάνουν να κάνουν πράγματα για εμάς το κάνουν λάθος στο 100% των περιπτώσεων”.
Mike Oliver
Ο Μάικ Όλιβερ ήταν Βρετανός ανάπηρος κοινωνιολόγος που έφερε επανάσταση στον τομέα των μελετών για την αναπηρία και εκείνος που επινόησε τον όρο «κοινωνικό μοντέλο για την αναπηρία».
Ο πρώτος καθηγητής Σπουδών για την Αναπηρία πέθανε πριν πέντε χρόνια, στις 02 Μαρτίου του 2019, σε ηλικία 74 ετών μετά από σύντομη ασθένεια.
Καθιέρωσε και εκλαΐκευσε αυτό που έγινε γνωστό ως διάκριση μεταξύ «βλάβης-αναπηρίας» και πρότεινε στα ανάπηρα άτομα να αντιμετωπίζουν τα καθημερινά εμπόδια ως ζήτημα δικαιωμάτων και όχι ως «προσωπική τραγωδία» ή αποτέλεσμα της ιατρικής τους κατάστασης.
Επανανοηματοδότησε την κοινωνιολογία σε μια εποχή που αυτή αποδέχονταν ιατρικά θέσφατα εξετάζοντας τους ανθρώπους με βλάβες δίχως καμία ανάλυση των κοινωνικών δομών που καθορίζουν τις ζωές τους.
Πάλεψε ενάντια στον ιατρικό ιμπεριαλισμό, έναν τρόπο σκέψης που θεωρεί τα ανάπηρα άτομα ως «ανεπανόρθωτα σπασμένα» που χρήζουν ειδικής μεταχείρισης.
Ανέδειξε την ιδεολογική κατασκευή του ατομικισμού στα πλαίσια της αναπηρίας και της εκδήλωσης του μέσω της ιατρικοποίησης, της κανονικότητας, του διαχωρισμού (σχολείο, ίδρυμα, κοινωνική ζωή) και της ευγονικής.
Ήταν καταπέλτης απέναντι στα μεγάλα ιδρύματα που χρηματοδοτούσαν «δράσεις για τους αναπήρους» βάζοντας μπροστά απολίτικα άτομα με βλάβες, άσκησε κριτική στις θέσεις του Π.Ο.Υ. για την αναπηρία αλλά και στην σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των αναπήρων.
Στο πλούσιο συγγραφικό έργο του περιλαμβάνονται η «Κοινωνική Εργασία με ανάπηρα άτομα» (1983), το βασικό εγχειρίδιο η «Αναπηροποίηση και Πολιτική» (1990) και η «Νέα Πολιτική για την Αναπηρία» σε συνεργασία με τον Colin Burnes (2012).
Σε όλη τη διάρκεια της ακαδημαϊκής καριέρας του στόχος του ήταν να γεφυρώσει τους ανάπηρους ακτιβιστές με την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Ο Μάικ ήταν ο άνθρωπος που πυροδότησε ένα διεθνές κίνημα και άλλαξε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τις ζωές μας ως ανάπηρα άτομα.
Οι καταπιεσμένοι ανάπηροι πάψαμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας τα «τραγικά θύματα της περίστασης» που στην αναπαράσταση της λαϊκής κουλτούρας ή του «προσωπικού θριάμβου επί της τραγωδίας» γίνονται κατανοητές και επανατοποθετηθήκαμε διεκδικώντας με ένα ζωτικό εργαλείο για την καταπολέμηση των διακρίσεων και για την πραγματική κοινωνική αλλαγή.
Οι πολιτικές απόψεις του Όλιβερ επηρεάστηκαν τόσο από τις ιδέες του Αλτουσέρ, του Φουκώ όσο και από τον Μαρξ και τον Γκράμσι και παρέμεινε πιστός σε αυτές μέχρι το τέλος του, την ίδια ώρα που αρκετοί συνάδελφοι του, ακτιβιστές και ακαδημαϊκοί, μετακινήθηκαν σε πιο βατές και πολιτικά πιασάρικες ή ακίνδυνες θεωρίες.
Η υλιστική του προσέγγιση για τα ζητήματα των αναπήρων που διερευνά τη σχέση του καπιταλισμού και της αναπηροποίησης παραμένει σημαντική για την τρέχουσα έρευνα αλλά κυρίως για την δράση.
Σε ευχαριστούμε, Μάικ.
Μας έδωσες ένα εξαιρετικό εργαλείο. Το σφυρί.
Ώστε να παλεύουμε με αυτό μέχρι την τελική νίκη.
Στις κύριες εκδόσεις του περιλαμβάνονται:
Oliver, M. 1990: The Politics of disablement.
Oliver, M. 1991 Social work : disabled people and disabling environments
Oliver, M. 1999: Final accounts with the parasite people
Oliver, M. 1996a: Defining impairment and disability: issues at stake.
Oliver, M. 1996b: A sociology of disability or a disablist sociology
Oliver, M. 1996c: Understanding disability
Oliver, M. & Sapey, B. 1999: Social work with disabled people
Oliver, M. & Barnes, C. 2012: The new politics of disablement
Oliver, M. 2013: The social model of disability: Thirty years on. Disability &
Society
Oliver M. Walking into Darkness: The Experience of Spinal Cord Injur
