«Σμιλεμένες Ψυχές» του Σταύρου Ψυλλάκη
🎥 Ένα μοναδικό κινηματογραφικό γεγονός
Η ψυχή της διαδρομής
Ο Ελβετός οδοντίατρος Ζιλιάν Γκριβέλ, για 26 χρόνια (από τα 29 του το 1972 έως το 1998) ερχόταν στην Αθήνα δύο φορές τον χρόνο και φρόντιζε δωρεάν τα δόντια των χανσενικών (λεπρών) στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων «Η Αγία Βαρβάρα». Σε αυτήν τη διαδρομή του, που απετέλεσε σημείο αφετηρίας για την ανεκτίμητη ταινία «Σμιλεμένες Ψυχές» του Σταύρου Ψυλλάκη, ο Ζιλιάν Γκριβέλ δημιούργησε προσωπικές σχέσεις με ανθρώπους (στους οποίους παρείχε υπηρεσίες εκείνη την εποχή), οι οποίες καθόρισαν τη ζωή του και παραμένουν αδιάβλητες μέχρι σήμερα. Με το βιβλίο του «Ελλάδα, η δική μου Ιθάκη», η εμπειρία του Ζιλιάν Γκριβέλ έγινε ευρύτερα γνωστή όπως και το έργο του. Όπως λέει ο ίδιος, ο πρώτος υπεύθυνος αναφορικά με την πνευματική του εξέλιξη στη βαθιά σχέση του με την Ελλάδα, ήταν ο Μανώλης Φουντουλάκης, που η ισχυρή επικοινωνία τους οδήγησε σε γόνιμους καρπούς. Κάποια στιγμή, ο Μανώλης Φουντουλάκης του είπε: «Ξέρεις φίλε, από αυτές τις δοκιμασίες (που περνάμε οι χανσενικοί) βγαίνει όμορφα σμιλεμένη η ψυχή του ανθρώπου».
Οι «Σμιλεμένες Ψυχές» του Σταύρου Ψυλλάκη είναι μία πνευματική εμπειρία ζωής που δεν χωρά σε λέξεις. Μετά την προβολή, τηλεφώνησα αμέσως σε έναν φίλο που θα επέστρεφε στην Αθήνα από τις πασχαλινές διακοπές την επομένη (Τρίτη της Διακαινησίμου) και του είπα: «Μόλις είδα τις “Σμιλεμένες Ψυχές” του Σταύρου Ψυλλάκη. Είναι το κάτι άλλο. Μόλις έρθεις, μην το χάσεις. Και σου λέω μόνο το εξής: Αν μη τι άλλο, πόσες ταινίες ξέρεις και, μάλιστα, ντοκιμαντέρ με πληρότητα θεατών σχεδόν στο 100% της αίθουσας, καθημερινή και, μάλιστα, Δευτέρα της Διακαινησίμου, με το κοινό όχι μόνο να μένει στη θέση του χωρίς να βγάλει άχνα για να δει όλους τους τίτλους τέλους (και να ακούσει και τον Γιάννη Χαρούλη να ερμηνεύει το τραγούδι του), αλλά και να χειροκροτεί κιόλας;». «Σπανιότατο (γεγονός)», απάντησε ο φίλος μου. «Όπως και η ταινία», (τον) συμπλήρωσα.
Τα κύματα της σμίλης
Ευχαριστώ από καρδιάς τον Σταύρο Ψυλλάκη με ολόψυχη ευγνωμοσύνη, η οποία (μέσω του Σταύρου Ψυλλάκη) οφείλεται επίσης σαφώς και στον Ζιλιάν Γκριβέλ, (καθ’ οδόν στην αλληλουχία της προς την πηγή) στον Μανώλη Φουντουλάκη και (χτυπώντας φλέβα στην κορυφή της ρίζας) στον μεγάλο αγωνιστή Επαμεινώνδα Ρεμουντάκη. Και αυτό το «ευχαριστώ» είναι το ελάχιστο που μπορώ να πω μπροστά στο κύμα με το οποίο και ξεκινά η ταινία για να μας οδηγήσει ως πυξίδα σε ένα ταξίδι ζωής με όχημα την ουσία του (ενδιάθετου προς σπορά) λόγου της. Και ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω. Όποιος έχει (ανοιχτά τα πνευματικά) αυτιά για να ακούει, ας ακούει. «Με τα κύματα έρχονται οι χίμαιρές μου. Αλλά φεύγουνε. Έρχονται και φεύγουνε, με τα κύματα… Είναι το μέρος που ντύνω αυτές τις στιγμές με όνειρα. Νιώθω συμφωνία με τους άλλους, με το περιβάλλον, με τον εαυτό μου. Αυτό το μέρος είναι το safe place (ασφαλής τόπος) μου…», μονολογεί ο Ζιλιάν Γκριβέλ στην αγαπημένη του παραλία στην Κρήτη καθώς αφουγκράζεται τον παφλασμό των κυμάτων. Σε κοντινό εξωκλήσι, θα ανάψει ένα κερί. Ο πολυσχιδής Σταύρος Ψυλλάκης, όντας καλλιτέχνης μοναδικής εμβρίθειας με την ανεξάντλητη γενναιοδωρία της πολύπτυχης παλέτας του στην ανατομία της ψυχής, αναλαμβάνοντας τη σκηνοθεσία, το σενάριο και (μαζί με τον Σπύρο Κοκκά) το μοντάζ (που αποτελεί και την πεμπτουσία του κινηματογράφου) των «Σμιλεμένων Ψυχών», αφουγκράστηκε το σμίλευμα των παφλασμών στην εμβέλεια των διακυμάνσεών τους. Παρεμπιπτόντως, ο τίτλος της ταινίας οφείλεται στη γόνιμη συμβολή του Θοδωρή Παπαδουλάκη.
Οι «Σμιλεμένες Ψυχές» δεν είναι απλώς μία σπουδαία ταινία. Υπάρχουν ταινίες με τις οποίες ευλογήθηκα στην προσφορά τους με πολύτιμα βιώματα. Από κάποιες, μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού (με κορυφαία το «Νησί» του Πάβελ Λουνγκίν), ωφελήθηκα με εμπειρίες ζωής και δη από τις πιο σημαντικές. Αν δεν είχα δει τις «Σμιλεμένες Ψυχές», θα έλειπε ένα κομμάτι ζωτικής πνοής του είναι μου.
Διαβάστε επίσης:
«Θολός Βυθός»: Ένα σημαντικό καλλιτεχνικό γεγονός στον κινηματογράφο
