Δύο πρόσωπα αντικριστά
Πηγή Εικόνας: pixabay/geralt

Η περίοδος της φοιτητικής ζωής θεωρείται ιδιαίτερη καθώς πρόκειται για μία μεταβατική περίοδο κατά την οποία οι φοιτητές καλούνται να ολοκληρώσουν τις αναπτυξιακές ανάγκες της εφηβείας και να μεταβούν στην ενήλικη ζωή και συνάμα, να επιλέξουν τις σπουδές που θα ακολουθήσουν και το μελλοντικό τους επάγγελμα.

Σε έρευνα των Ευθυμίου, Ευσταθίου και Καλαντζή- Αζίζι (2007) που αφορούσε στις ψυχολογικές ανάγκες, στάσεις και προσδοκίες των φοιτητών σε σχέση με τη λειτουργία συμβουλευτικών κέντρων και είχε ως δείγμα 1.184 φοιτητές των σχολών του ΕΚΠΑ, του ΕΜΠ και του ΔΠΘ, καταδεικνύονται ορισμένες ιδιαιτερότητες του φοιτητικού πληθυσμού. Συγκεκριμένα το 15,3% των φοιτητών του δείγματος ανέφερε ότι αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα, με τα κορίτσια να αναφέρουν περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα απ’ ότι τα αγόρια. Επίσης, περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα ανέφεραν οι φοιτητές των καθηγητικών σχολών και των σχολών νομικής. Οι φοιτητές που υποστηρίζονταν οικονομικά αποκλειστικά από τους γονείς τους ανέφεραν λιγότερα ψυχολογικά προβλήματα. Περίπου 5,2% δήλωσε ότι αντιμετωπίζει δυσκολίες προσαρμογής και όπως ήταν αναμενόμενο οι νεότεροι φοιτητές φάνηκε να αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα.

Όσον αφορά στις διαπροσωπικές σχέσεις περισσότερες δυσκολίες φάνηκε να αντιμετωπίζουν φοιτητές των καθηγητικών, θετικών σχολών καθώς και άλλων σχολών όπως η νομική. Αυτό ενδέχεται να σχετίζεται και με τη δυσκολία των σχολών αυτών και τον χρόνο μελέτης που απαιτούν.

Μια άλλη επιδημιολογική έρευνα, αυτή της Clara (1998) είχε ως θεματολογία την ψυχική υγεία των φοιτητών που δεχόταν τις υπηρεσίες ενός πανεπιστημιακού κέντρου ψυχικής υγιεινής των Βρυξελλών. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα περίπου ένας στους τέσσερις ή πέντε φοιτητές εμφανίζει ψυχικές διαταραχές, χωρίς όμως να λαμβάνουν επαγγελματική βοήθεια. Μάλιστα, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, λιγότερο από το ένα τρίτο των φοιτητών με ψυχική διαταραχή αναζητούν επαγγελματική βοήθεια κατά τη διάρκεια των ακαδημαϊκών σπουδών τους (Ευθυμίου και συν, 2007). Σχετικά με τον αριθμό των φοιτητών που απευθύνονται στο συμβουλευτικό κέντρο δεν είναι ισότιμα κατανεμημένος κατά τη διάρκεια του Πανεπιστημιακού έτους. Έτσι, κάθε χρόνο, αυξημένη προσέλευση φοιτητών για συμβουλευτική παρατηρείται τον Οκτώβριο, ενώ ύφεση παρατηρείται την αρχή του καλοκαιριού, κατά τη διάρκεια της εξεταστικής περιόδου αλλά και ολόκληρο το καλοκαίρι, λόγω του ότι είναι περίοδος διακοπών.

Οι πρωτοετείς φοιτητές και φοιτήτριες, όπως επιβεβαιώνεται και από την έρευνα των Ευθυμίου και συν. (2007) γενικότερα έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στη συμβουλευτική αυτή υπηρεσία έναντι του όλου πληθυσμού του πανεπιστημίου. Αυτό δικαιολογείται καθώς έρευνες δείχνουν ότι ορισμένοι φοιτητές πιθανόν να αναπτύξουν κάποια ψυχική διαταραχή, χωρίς απαραίτητα να υπάρχουν ψυχοπιεστικά γεγονότα ζωής και άγχος, καθώς ο συνήθης και πιο κρίσιμος χρόνος εκδήλωσης κάποιων διαταραχών είναι το τέλος της εφηβείας και η αρχή της ενήλικης ζωής (Clara, 1998). Σύμφωνα δε με την American Psychiatric Association (1994, όπ. αναφ. στο Ευθυμίου και συν., 2007) πολλές ψυχικές διαταραχές , όπως για παράδειγμα, η σχιζοφρένεια, η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, η κυκλοθυμική διαταραχή, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η διαταραχή πανικού, η κοινωνική φοβία, οι ειδικές φοβίες, η ψυχογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία συχνά κάνουν την εμφάνιση τους σε αυτό το μεταβατικό στάδιο (Ευθυµίου, Ευσταθίου & Καλαντζή-Αζίζι, 2007).

⇒ Στην έρευνα φαίνεται επίσης ότι περίπου το 83,8% των φοιτητών ακολουθεί τον κλάδο σπουδών που επιθυμεί, ενώ απ’ τους φοιτητές που δεν φοιτούν στη σχολή επιλογής τους, το 66,9% αναφέρουν ότι ο λόγος ήταν είτε η ανεπαρκής βαθμολογία στις Πανελλήνιες (66,9%) είτε λάθος επαγγελματικός προσανατολισμός (12,8%) ή τέλος η πίεση των γονέων (4,7%) για τη συγκεκριμένη σχολή.

Σχετικά με τα προβλήματα που απασχόλησαν τους φοιτητές, μόνο το 2,1% φάνηκε να είχε σοβαρά αδιέξοδα σχετικά με τη χρήση ουσιών ή με σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση.

Σύμφωνα με τη Μαλικιώση- Λοϊζου (1989) θα περίμενε κανείς την πρώτη θέση να κατέχουν οι προβληματισμοί σχετικά με τα ναρκωτικά και τον αλκοολισμό, παρόλ’ αυτά όμως τα συγκεκριμένα θέματα απασχολούν λιγότερο τους φοιτητές σε σχέση με τα θέματα σταδιοδρομίας.

Το 23% των φοιτητών αντιμετώπιζε προβλήματα σχετικά με οργανωτικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα τυχόν καταλήψεις ή προβλήματα με το διοικητικό προσωπικό, 21% των φοιτητών τους απασχολούσαν θέματα σπουδών ή δυσκολίες που προέκυπταν με καθηγητές, 16,3% χρειαζόταν καλύτερη ενημέρωση και πληροφόρηση για τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές.

Αναλαμβάνοντας τον ρόλο του/της φοιτητή/τριας

Στην ηλικία των 18-19 ολοένα και περισσότεροι νέοι ξεκινούν την προσπάθεια για να αποκτήσουν ένα πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που θα τους οδηγήσει στο επάγγελμα που επιθυμούν. Η ενηλικίωση πολλές φορές ορίζει και την έναρξη της φοιτητικής ζωής, δηλαδή τη στιγμή που οι νέοι φοιτητές συναντούν νέες προκλήσεις και καλούνται να προσαρμοστούν σε ένα νέο σύστημα εκπαίδευσης ή σε μία νέα πόλη σπουδών. Αυτές οι αλλαγές που στην αρχή είναι δύσκολο να διαχειριστούν οι νέοι, ενδέχεται να προκαλέσουν δυσκολίες στον ύπνο ή αυξημένο στρες και μείωση της απόδοσης (Buboltz et al., 2002).

Σύμφωνα με τον Mendel (όπ. αναφ. στο Καλαντζή-Αζίζι, 1992), οι φοιτητές έχουν τρεις ιδιαιτερότητες συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους που δε σπουδάζουν:

• Οι φοιτητές είναι αποκομμένοι από την πραγματική ζωή: Ασχολούνται κυρίως με πνευματικές εργασίες που σε κάποιο βαθμό τους αποξενώνουν από την καθημερινότητα.
• Οι φοιτητές είναι αποκομμένοι από τον ίδιο τους τον εαυτό: Αυτό σημαίνει πως υπάρχει μία διάσταση μεταξύ της χρονολογικής ηλικίας και της κοινωνικής θέσης που κατέχει ένας φοιτητής.
• Οι φοιτητές είναι αποκομμένοι από το παρελθόν τους: Με την είσοδο τους σε κάποια σχολή οι φοιτητές αλλάζουν τον τρόπο ζωής τους και τις παλιές τους συνήθειες.

Κατά τη διάρκεια της φοιτητικής ζωής υπάρχουν κάποια δίπολα που προκαλούν συγκρούσεις στους φοιτητές (Aherne, 1997. Bauer, 1997):

Παιδί – Ενήλικος: Η σύγκρουση αυτή δημιουργείται απ’ το ότι ο φοιτητής αφενός μεν πρέπει να πετύχει τους αναπτυξιακούς στόχους της μετεφηβείας, να λειτουργεί αυτόνομα, να οργανώνει την καθημερινή του ζωή, να φροντίζει τις διαπροσωπικές του σχέσεις, και αφετέρου δε να παίρνει κοινωνική και πολιτική θέση για θέματα που τον αφορούν. Βέβαια όλα αυτά, δεν του εξασφαλίζουν ούτε την οικονομική ανεξαρτησία, αλλά ούτε και τη συναισθηματική ωριμότητα που απαιτεί ο ρόλος του (Clara, 1999). Αυτή η αντίφαση όμως που βιώνει είναι ταυτόχρονα αυτή που του επιτρέπει το να μπορεί να αναπτυχθεί και να ολοκληρωθεί ως ενήλικας (Ναυρίδης και συν., 1990).

Χαμηλή θέση στην ακαδημαϊκή ιεραρχία – Υψηλή κοινωνική θέση: Μία άλλη αντίφαση που βιώνει ο φοιτητής είναι ότι στο ακαδημαϊκό πλαίσιο ασκεί πολύ μικρή επιρροή στην οργάνωση και τον σχεδιασμό των μαθημάτων και θεωρεί τον εαυτό του ασήμαντο. Παράλληλα όμως δέχεται την κοινωνική αναγνώριση λόγω της φοιτητικής του ταυτότητας, με αποτέλεσμα να βιώνει αμφιθυμικά συναισθήματα υπεροχής και κατωτερότητας.

Επιτυχία – αποτυχία: Το να πετυχαίνει τους στόχους του και να τα πηγαίνει καλά στις εξετάσεις είναι κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για τον φοιτητή, καθώς πολλές φορές η ανάγκη αυτή συνδέεται με την προσωπική αξία. Η επίτευξη στόχων λοιπόν είναι σημαντική για τον φοιτητή, καθώς η επιτυχία στις εξετάσεις εξασφαλίζει και την εξέλιξη στην ιεραρχική βαθμίδα και κατά συνέπεια την ομαλή μετάβαση στην ενηλικίωση.

Ζώντας για ένα μελλοντικό στόχο – Ζώντας το «εδώ και τώρα».

Όλες οι προσπάθειες του φοιτητή αυτό το διάστημα είναι προσανατολισμένες στο μέλλον και στο να πετύχει τους ακαδημαϊκούς του στόχους. Αυτή όμως είναι μία διαδικασία που χρειάζεται χρόνο, αυτοσυγκράτηση, συστηματική μελέτη και γι’ αυτούς τους λόγους δημιουργείται η αίσθηση ότι χάνει αρκετά πράγματα από την καθημερινή ζωή.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

• Buboltz, W.C.; Soper, B.; Brown, F.; Jenkins, S. (2002). Treatment approaches for sleep difficulties in college students. Counseling Psychology Quarterly, 15(3). 229-237.
•  Clara, A. (1998). Mental health care for students in higher education. Archives of Public Health, 56, 63-97.
•  Καλαντζή – Αζίζι, Α. (1992). Συμβουλευτικό κέντρο για φοιτητές του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Αθήνα.
•  Ευσταθίου, Γ. Ευθυµίου, Κ. & Καλαντζή – Αζίζι, Α. (2007). Πανελλήνια επιδηµιολογική έρευνα ψυχικής υγείας στον φοιτητικό πληθυσμό. Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ: Αθήνα.
•  Μαλικιώση- Λοϊζου, Μ. (1996). Συμβουλευτική Ψυχολογία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
•  Ναυρίδης, Κ., Δραγώνα, Θ., Μιλιαρίνη, Μ. & Δαμίγος, Δ. (1990). Συμβουλευτικό Κέντρο για τους Φοιτητές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων: Ένα μεταβατικό πλαίσιο για μία μεταβατική ηλικία. Ιωάννινα: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Διαβάστε επίσης:

Προσαρμογή στο Πανεπιστήμιο… Μία όχι και τόσο εύκολη υπόθεση

Σχετικά με τον συντάκτη

Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας.

Αφήστε σχόλιο

ΧΟΡΗΓΟΙ

Επιστροφή στην κορυφή