Παγκύπρια Οργάνωση τυφλών
Του Γεώργιου Προδρόμου Γενικού Γραμματέα ΠΟΤ
Η Παγκύπρια Οργάνωση Τυφλών (ΠΟΤ) ιδρύθηκε τον Ιούλη του 1980 από τους ίδιους τους τυφλούς και καλύπτει με τα προγράμματα, τις υπηρεσίες και τις δραστηριότητές της τις ανάγκες όλων των τυφλών της Κύπρου. Οι δραστηριότητες αυτές καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα θεμάτων, που αφορούν ή ενδιαφέρουν τους τυφλούς και τα άτομα με μειωμένη όραση.
Η ΠΟΤ διοικείται από 15μελές συμβούλιο (11 άνδρες και 4 γυναίκες) καθώς και από 10 περίπου μόνιμες Επιτροπές, που δραστηριοποιούνται σε διάφορα επιμέρους θέματα. Τα μέλη του Σώματος εκλέγονται για τριετή θητεία και την ίδια περίοδο ανανεώνονται και τα μέλη των Επιτροπών, σύμφωνα με κανονισμούς που εγκρίθηκαν και διαδικασίες που καθορίστηκαν κατά καιρούς από το Ανώτατο Σώμα της Οργάνωσης.
Η Παγκύπρια Οργάνωση Τυφλών λειτουργεί από της ίδρυσης της το 1980 προγράμματα, υπηρεσίες και δραστηριότητές με σκοπό την αντιμετώπιση των αναγκών όλων των τυφλών της Κύπρου. Οι δραστηριότητες αυτές καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα θεμάτων, που αφορούν ή ενδιαφέρουν τους τυφλούς και τα άτομα με μειωμένη όραση. Εκπροσωπεί, επίσης, τους τυφλούς της Κύπρου στην Κύπρο και διεθνώς και καθορίζει τη γενική πολιτική που θα πρέπει να ακολουθείται σε θέματα τυφλών και ατόμων με μειωμένη όραση.
Οι κυριότεροι σκοποί σύστασης της Οργάνωσης είναι οι ακόλουθοι:
* Η πρόληψη και η θεραπεία της τυφλότητας,
* η ενθάρρυνση και προώθηση κατάλληλης ακαδημαϊκής και επαγγελματικής εκπαίδευσης στους τυφλούς,
* η επαγγελματική αποκατάσταση και επαγγελματική ανέλιξη των τυφλών,
* η παροχή των αναγκαίων τεχνικών βοηθημάτων για την εργασία και την καθημερινή τους ζωή και γενικά η δημιουργία των προϋποθέσεων και ευκαιριών για ισότιμη διαβίωσή τους μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο,
* η διαφώτιση σχετικά με τα προβλήματα και την ευημερία των τυφλών, και
* η προαγωγή και η ανάπτυξη του αθλητισμού μεταξύ των τυφλών.
«Αξιοπρέπεια στην εργασία – Δουλειά με δικαιώματα – Εργασία και απασχόληση (άρθρο 27)» της Σύμβασης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες
Σύμφωνα με τις παρ. 1.(α) και 1.(β) του άρθρου 27 της Σύμβασης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες Κράτη Μέρη αναγνωρίζουν, διασφαλίζουν και προάγουν την πραγμάτωση του δικαιώματος των ατόμων με αναπηρίες να εργάζονται σε ίση βάση με άλλους «με εργασία που ελεύθερα επιλέγουν ή αποδέχονται στην αγορά εργασίας και σε περιβάλλον εργασίας που είναι ανοιχτό, που ενσωματώνει, και είναι προσβάσιμο στα άτομα με αναπηρίες», λαμβάνοντας κατάλληλα μέτρα, περιλαμβανομένων μέσω νομοθεσίας για, μεταξύ άλλων, να «απαγορεύουν τη διάκριση με βάση την αναπηρία αναφορικά με όλα τα θέματα που αφορούν όλες τις μορφές απασχόλησης, περιλαμβανόμενων των συνθηκών στρατολόγησης, πρόσληψης και απασχόλησης, συνέχισης της απασχόλησης, επαγγελματικής προόδου και ασφαλών και υγιεινών συνθηκών εργασίας» και «προστατεύουν τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες σε ίση βάση με άλλους, για δίκαιες και ευνοϊκές συνθήκες εργασίας, περιλαμβανομένων ίσων ευκαιριών και ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας, ασφαλών και υγιεινών συνθηκών εργασίας, περιλαμβανόμενης προστασίας από παρενόχληση και της αποκατάστασης παραπόνων», αντίστοιχα.
Πρόκειται για τις πιο σύγχρονες και πλήρεις διατάξεις όσον αφορά τη νομική κατοχύρωση του αναφαίρετου, θεμελιώδους δικαιώματος των ατόμων με αναπηρίες για εργασία και απασχόληση. Μέσω του άρθρου αυτού για πρώτη φορά αναγνωρίζεται το ανθρώπινο δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες στην ελεύθερη επιλογή της εργασίας, συμπεριλαμβανομένης και της ελεύθερης επιλογής στο επάγγελμα και στο βιοπορισμό τους από αυτήν.
Για να μπορέσουν όμως τα άτομα με αναπηρίες να ασκήσουν απρόσκοπτα το δικαίωμα της επιλογής, όπως κάθε άλλος πολίτης, η Σύμβαση επιβάλλει στα Συμβαλλόμενα Κράτη τη λήψη μέτρων για την άρση όλων των εμποδίων (θεσμικών, φυσικών, αρχιτεκτονικών, ιδεολογικών κ.λπ.). Σύμφωνα, περαιτέρω, με τις πρόνοιες του ίδιου άρθρου 27 της Σύμβασης, τα Συμβαλλόμενα Κράτη οφείλουν να ενισχύσουν τα άτομα με αναπηρίες – ακόμη και εάν λόγω του είδους και της βαρύτητας της αναπηρίας τους δεν δύνανται πλήρως – προκειμένου να επιδιώξουν την ένταξη τους στην ανοιχτή αγορά εργασίας. Για να επιτευχθεί αυτό, απαραίτητη προϋπόθεση είναι το εργασιακό περιβάλλον να «…είναι ανοικτό, ενιαίο και προσβάσιμο». Υπό αυτήν την οπτική, η «Προσβασιμότητα» και όλες οι εκφάνσεις της – ο «Καθολικός Σχεδιασμός», οι «Μορφές ζωντανής βοήθειας και ενδιαμέσων» και οι «Εύλογες Προσαρμογές», συμπεριλαμβανομένης και της «Υποστηρικτικής Τεχνολογίας», ανάγονται σε πολύτιμα εργαλεία που τα Συμβαλλόμενα Κράτη οφείλουν να χρησιμοποιήσουν.
Σύμφωνα, επίσης, με την παρ. 53 «Εργασία και απασχόληση (άρθρο 27) των Καταληκτικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με αναπηρίες, που δημοσιεύτηκαν στις 8 Μαΐου, 2018, «η Επιτροπή ανησυχεί για τα υψηλά επίπεδα ανεργίας και για την έλλειψη δεδομένων σχετικά με το φύλο, την ηλικία και την αναπηρία, όσον αφορά την απασχόληση των ατόμων με αναπηρίες και για τα ανεπαρκή μέτρα για την προώθηση της ένταξης τους στην ανοικτή αγορά εργασίας, ανεξάρτητα από το είδος της βλάβης».
Στην παρ. 54 των Καταληκτικών Παρατηρήσεων Η Επιτροπή εισηγείται όπως «το Κράτος Μέρος διασφαλίσει την πρόσβαση στην απασχόληση στην ανοικτή αγορά εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης ότι ο ιδιωτικός τομέας θα είναι επίσης καλυμμένος με ένα σύστημα ποσόστωσης, και με τη διασφάλιση ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας σε όλα τα περιβάλλοντα για όλα τα άτομα με αναπηρίες σύμφωνα με το στόχο 8.5 των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών του 2015. Περαιτέρω εισηγείται όπως το Κράτος Μέρος συγκεντρώσει δεδομένα σχετικά με την απασχόληση των ατόμων με αναπηρίες, αναλυτικά κατά φύλο, ηλικία και μορφή αναπηρίας».
Η Παγκύπρια Οργάνωση Τυφλών σε συνεργασία με 27 Οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες και των οικογενειών τους, μελέτησε προσεκτικά τις πιο πάνω Καταληκτικές Παρατηρήσεις και ετοίμασε ένα Στρατηγικό Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Αναπηρία, το οποίο υποβλήθηκε ήδη στον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας με επιστολή και σχετικό Υπόμνημα που τη συνοδεύει, στις 13 Απριλίου, 2018, όπου περιλαμβάνονται ανάμεσα σ’ άλλα και τα ακόλουθα:
Διασφάλιση και προαγωγή της πραγμάτωσης του δικαιώματος των ατόμων με αναπηρίες να εργάζονται σε ίση βάση με άλλους με εργασία που ελεύθερα επιλέγουν ή αποδέχονται στην αγορά εργασίας και σε περιβάλλον εργασίας που είναι ανοιχτό, που ενσωματώνει και είναι προσβάσιμο στα άτομα με αναπηρίες, λαμβάνοντας κατάλληλα μέτρα, περιλαμβανομένων μέσω νομοθεσίας για, μεταξύ άλλων, να απαγορεύουν τη διάκριση με βάση την αναπηρία αναφορικά με όλα τα θέματα που αφορούν όλες τις μορφές απασχόλησης, περιλαμβανόμενων των συνθηκών στρατολόγησης, πρόσληψης και απασχόλησης, συνέχισης της απασχόλησης, επαγγελματικής προόδου και ασφαλών και υγιεινών συνθηκών εργασίας και προστατεύουν τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες σε ίση βάση με άλλους, για δίκαιες και ευνοϊκές συνθήκες εργασίας, περιλαμβανομένων ίσων ευκαιριών και ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας σε όλα τα περιβάλλοντα για όλα τα άτομα με αναπηρίες, ασφαλών και υγιεινών συνθηκών εργασίας, περιλαμβανόμενης προστασίας από παρενόχληση και της αποκατάστασης παραπόνων, αντίστοιχα, σύμφωνα, μεταξύ άλλων, με το στόχο 8.5 των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών του 2015.
– Άμεση αποπαγοποίηση ή/και προκήρυξη όλων των κενών θέσεων εργασίας στη δημόσια υπηρεσία και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα που διέπονται από ειδικές νομοθεσίες, όπως είναι ο περί Πρόσληψης Ατόμων με Αναπηρίες στον Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα (Ειδικές Διατάξεις) Νόμος του 2009 (Ν. 146(1)72009) και ο περί Προσλήψεως Εκπαιδευμένων Τυφλών τηλεφωνητών στις Θέσεις Τηλεφωνητή στη Δημόσια και Εκπαιδευτική Υπηρεσία και στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου Νόμος του 1988 (Ν. 17/1988)
– Εκπόνηση και υλοποίηση Σχεδίων παροχής κινήτρων σε εργοδότες και εργαζόμενους άτομα με αναπηρίες για την απασχόληση τους και περίληψη σε αυτά θετικών μέτρων και υλοποίηση εύλογων προσαρμογών στην απασχόληση ατόμων με αναπηρίες
– Συμπερίληψη πρακτικών εφαρμογής της αρχής της εύλογης προσαρμογής για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρίες καθώς και διακριτών μέτρων προστασίας σε όλες τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ώστε να μη θίγονται αναφαίρετα εργασιακά δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες
Υλοποίηση εύλογων προσαρμογών για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρίες σε ίση βάση με άλλους, συμπεριλαμβανομένων: προσαρμογής κτιριακών εγκαταστάσεων επιχείρησης/δημόσιας υπηρεσίας /Οργανισμού, προσαρμογής χώρου εργασίας και επίπλωσης, παροχής υποστηρικτικής τεχνολογίας (εξοπλισμός, λογισμικό, τεχνικά βοηθήματα κ.λπ.), τροποποίησης πολιτικών/διαδικασιών/πρακτικών που εφαρμόζει η επιχείρηση/ οργανισμός, προσαρμογής, αναδιοργάνωσης ή και αλλαγής εργασιακών καθηκόντων και αρμοδιοτήτων, προσαρμογής ωραρίου εργασίας (μερική ή διαφοροποιημένη απασχόληση ή παροχή δυνατότητας για απασχόληση από το σπίτι), αλλαγής τόπου εργασίας (αναδιαμόρφωση πολιτικής μεταθέσεων/μετακινήσεων), παροχής ειδικής εκπαίδευσης ή πρόσθετης κατάρτισης, λαμβάνοντας υπόψη την υποχρέωση για προσβάσιμα μέσα κατάρτισης, παροχής «μορφών ζωντανής βοήθειας και ενδιαμέσων», επαύξησης ετήσιας άδειας ανάπαυσης εργαζομένων με αναπηρία και μελών της οικογένειας τους, παραχώρησης ειδικής άδειας μετ’ απολαβών, διευκολύνσεις συμμετοχής σε προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης, προσαρμογές εξοπλισμού γραφείου ή εξοπλισμού για την απασχόληση όπως εργονομική ή ορθοπεδική καρέκλα.
Θεσμοθέτηση μέτρων προστασίας από τις απολύσεις εργαζομένων και τον χωρίς διακρίσεις τερματισμό της απασχόλησης τους από κρατικούς και ημικρατικούς οργανισμούς, οργανισμούς κοινής ωφέλειας, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, δημόσιες και ιδιωτικές εταιρείες κλπ., κατ’ εφαρμογήν των σχετικών διατάξεων του περί Ατόμων με Αναπηρίες Νόμου του 2000 (Ν. 127(1)72000) και των διεθνώς ακολουθούμενων σχετικών πολιτικών πρακτικών.
– Τροποποίηση του περί Πρόσληψης Ατόμων με Αναπηρίες στον Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα (Ειδικές Διατάξεις) Νόμου του 2009 (Ν. 146(1)72009) με σκοπό την επέκταση του θεσμού της ποσόστωσης ώστε να εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε μεγάλους οργανισμούς και εταιρείες και στον ιδιωτικό τομέα γενικότερα και διαμόρφωση των κριτηρίων πρόσληψης με τρόπο ώστε να μην αποκλείονται απόφοιτοι ειδικών σχολείων, παρατηρητές/ακροατές κτλ. που δεν έχουν λάβει αναγνωρισμένο απολυτήριο γενικής εκπαίδευσης.), Εισαγωγή συστήματος καταβολής αντισταθμιστικής εισφοράς εργοδοτών σε Ταμείο κάλυψης πρόσθετων αναγκών των ατόμων με αναπηρίες που να συνδέεται με το σύστημα της ποσόστωσης.
Συγκέντρωση δεδομένων σχετικά με την απασχόληση των ατόμων με αναπηρίες, αναλυτικά κατά φύλο, ηλικία και μορφή αναπηρίας.
Εργαστήρια χειροτεχνημάτων της Παγκύπριας Οργάνωσης Τυφλών στη Λευκωσία
Η Παγκύπρια Οργάνωση Τυφλών λειτουργεί εδώ και 40 περίπου χρόνια εργαστήρια κατασκευής χειροτεχνημάτων καλαθοπλεκτικής με χόρτο, σκαμνάκια και καρεκλίτσες επενδυμένες με τόνο ή πλαστικό σχοινάκι, καθώς επίσης και καρέκλες επενδυμένες με ψάθα.
Στα Εργαστήρια αυτά εκπαιδεύτηκαν και εκπαιδεύονται πολλοί τυφλοί, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγονται, κυρίως, άτομα που χάνουν την όραση τους σε μεγαλύτερη ηλικία, στη χειροτεχνία, καλαθοπλεκτική, δέσιμο και επιδιόρθωση καρεκλών κλπ. Η εκπαίδευση των τυφλών στους τομείς αυτούς συνέβαλε τα μέγιστα στην απόκτηση δεξιοτήτων και εμπειριών, οι οποίες τους βοήθησαν πάρα πολύ στην εξασφάλιση εργασίας και στην επιτυχημένη απασχόληση τους καθώς, επίσης, και στην απόκτηση αυτοπεποίθησης, για να νοιώθουν ενεργά και χρήσιμα μέλη της κοινωνίας. Ιδιαίτερα σημαντική είναι, επίσης, η συμβολή των Εργαστηρίων αυτών στο θέμα της κοινωνικοποίησης ατόμων που ζούσαν απομονωμένα και σε αδράνεια, για τους οποίους η απασχόληση εκεί λειτουργεί εργασιοθεραπευτικά.
Για σκοπούς ενθάρρυνσης των μελών μας να εκπαιδευτούν και να απασχοληθούν στη συνέχεια στα Εργαστήρια της ΠΟΤ παραχωρείται στους ενδιαφερόμενους σχετικό επίδομα για περίοδο τριών μηνών, μέχρι δηλαδή να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για την κατασκευή των χειροτεχνημάτων αυτών. Ένας αριθμός τυφλών απασχολήθηκαν κατά καιρούς και 10 περίπου άτομα συνεχίζουν να απασχολούνται στα Εργαστήρια πάνω σε μόνιμη βάση. Τα άτομα αυτά αμείβονται από τις εισπράξεις πώλησης σε διάφορες εκδηλώσεις των ειδών που κατασκευάζουν, από εθελοντικές εισφορές στο ταμείο των Εργαστηρίων, καθώς, επίσης, και από την εθελοντική προσφορά φίλων των τυφλών και της Οργάνωσής τους.
Τα είδη που κατασκευάζονται στα Εργαστήρια της ΠΟΤ διατίθενται στο κοινό και μέσω του Καταστήματος πώλησης των ειδών αυτών που λειτουργεί η Οργάνωσή μας στη Λευκωσία καθώς και μέσω του παραρτήματος που ιδρύθηκε πρόσφατα και λειτουργεί στα πλαίσια των υπηρεσιών της Οργάνωσης μας Λάρνακας-Αμμοχώστου. Τα καταστήματα αυτά δέχονται, επίσης, παραγγελίες για ειδικά μεγέθη ή και είδη καλαθοπλεκτικής που δεν κατασκευάζονται στα Εργαστήρια της ΠΟΤ σε μόνιμη βάση και παραλαμβάνονται καρέκλες και άλλα είδη για επιδιόρθωση από τους τυφλούς που απασχολούνται εκεί.
Για σκοπούς διάθεσης των ειδών που κατασκευάζονται στα Εργαστήρια διοργανώνονται, περαιτέρω, ολόκληρο το χρόνο διάφορες μικρές και μεγάλες εκδηλώσεις στις οποίες συμμετέχουν τα Εργαστήρια της ΠΟΤ. Στις εκδηλώσεις αυτές προβάλλονται σύντομες ενδιαφέρουσες ενημερωτικές βιντεοταινίες για τις δραστηριότητες, τις ανάγκες και τα προβλήματα των τυφλών στην Κύπρο και το εξωτερικό και για άλλα θέματα που έχουν σχέση με αυτούς, λειτουργεί, παράλληλα, έκθεση ειδικών μέσων που χρησιμοποιούν οι τυφλοί και τα άτομα με μειωμένη όραση, γίνεται επίδειξη συνοδείας τυφλών από τους συνανθρώπους τους (δεξιότητες συνοδού) και κυκλοφορεί ενημερωτικό και πληροφοριακό υλικό για τα θέματα που αφορούν τα άτομα αυτά.
Οι εκδηλώσεις αυτές εντάσσονται στην ευρύτερη προσπάθεια της Παγκύπριας Οργάνωσης Τυφλών για την επαγγελματική και την κοινωνική ένταξη των ατόμων με προβλήματα όρασης και είναι ευπρόσδεκτοι όσοι θα ήθελαν να συμβάλουν σ’αυτή την προσπάθεια, να ενημερώνονται για τα θέματα που αφορούν τα άτομα αυτά καθώς και να ενισχύουν την προσπάθειά τους με οποιοδήποτε τρόπο.
