Γράφει η Δήμητρα- Μιμή Γκασούκα *
Είναι γεγονός ότι όταν υπάρχει εξέδρα και ράμπα η προσβασιμότητα απογειώνεται και το ανάπηρο άτομο γίνεται αυτόνομο και ανεξάρτητο.
Προσβασιμότητα στα ΜΜΜ στο Χαλάνδρι (ράμπα vs επιγονάτιση)
Η προσβασιμότητα αποτελεί για τη χώρα μας μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζει το 45% του γενικού πληθυσμού. Μιλάμε δηλαδή για τα ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα: ηλικιωμένους, εγκυμονούσες, γονείς με παιδιά σε παιδικά καρότσια, μεταφορείς ογκωδών αντικειμένων, τραυματίες, άτομα με ασθένειες των αρθρώσεων, του αναπνευστικού κ.ά..
Η προσβασιμότητα ως ευρεία έννοια αφορά τη δυνατότητα ισότιμης συμμετοχής σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής: εργασία, εκπαίδευση, πολιτισμός, αθλητισμός κ.ά. Πως όμως θα υπάρξει ισότιμη συμμετοχή όταν υπάρχουν εμπόδια και φραγμοί στην πρόσβαση; Το άρθρο 9 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ) αναφέρει ότι «τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στην ενημέρωση και επικοινωνία…».
ΟΑΣΑ
Τον Ιανουάριο του 2022 ο ΟΑΣΑ προχώρησε σε ένα σημαντικό βήμα για τη βελτίωση της προσβασιμότητας των αναπήρων και των εμποδιζόμενων ατόμων στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, με την τοποθέτηση 8 προεξοχών σε στάσεις λεωφορείων, στον Δήμο μας. Μάλιστα για να δούμε εάν ισχύει στην πράξη, δοκιμάστηκε από χρήστρια ηλεκτροκίνητου αμαξιδίου η μετακίνηση με αστικά και δημοτικά λεωφορεία, εντός του Δήμου Χαλανδρίου, που δηλώνουν ότι είναι προσβάσιμα, δηλαδή δύναται να προσεγγισθούν, χρησιμοποιηθούν, ή λειτουργήσουν, με ασφάλεια, αυτονομία και αξιοπρέπεια από όλους τους πολίτες.
Να σημειωθεί ότι τα ¾ των λεωφορείων του ΟΑΣΑ, διαθέτουν επιγονάτιση- ενώ μόνο το ¼ διαθέτει ράμπα. Λόγω των ανομοιόμορφων υποδομών των στάσεων παρατηρήσαμε ότι δημιουργείται κενό 15- 30 εκατοστών μεταξύ πόρτας και πεζοδρομίου που απαιτεί την βοήθεια 2 -4 ατόμων για να επιβίβαση/αποβίβαση τον/ην χρήστη/ρια αμαξιδίου. Η εξάρτηση του/της ανάπηρου/ης επιβάτη από την “καλή θέληση και τα γερά μπράτσα” των συνεπιβατών, περιορίζει την αυτονομία, θίγει την αξιοπρέπεια του/της, τον/την παρουσιάζει ως “βάρος”, θέτει σε επικινδυνότητα την σωματική ακεραιότητα όλων των εμπλεκομένων καθώς αυξάνει την περίπτωση ατυχήματος και πρόκληση υλικής ζημιάς.
Δημοτικά Λεωφορεία Χαλανδρίου
Στον Δήμο Χαλανδρίου όλα τα δημοτικά λεωφορεία διαθέτουν ράμπα και φέρουν το αναπηρικό σήμα ως διακριτικό, άρα δηλώνουν ότι είναι προσβάσιμα. Ο οδηγός, έχει εκπαιδευτεί να σταματά το λεωφορείο κοντά στο πεζοδρόμιο, να τοποθετεί με τοπικό χειροκίνητο τρόπο ανακλινόμενη ράμπα έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η κατάλληλη κλίση για να μπορεί να μετακινηθεί με αυτονομία και ασφάλεια το αμαξίδιο. Αυτό διασφαλίζει την αξιοπρεπή και μεγαλύτερη αυτονομία στην μετακίνηση του/της χρήστη/ρια.
Ωστόσο οι ανομοιόμορφες υποδομές των στάσεων, οι ανυψωμένες πλάκες στα πεζοδρόμια που την ευθύνη επισκευής έχουν οι ιδιοκτήτες τα σταθμευμένα ή ακόμη και παρκαρισμένα αυτοκίνητα αλλά και μηχανάκια, η ανυπαρξία ραμπών ή οι κατεστραμμένες ράμπες, δυσχεραίνουν την προσέγγιση των στάσεων αλλά και την γενικότερη μετακίνηση. Δυστυχώς η εικόνα αυτή δεν αφορά μόνο το Χαλάνδρι αλλά σχεδόν όλες τις ελληνικές πόλεις.
Συμπεριφορά συνεπιβατών
Πέραν των δομικών δυσκολιών, παρατηρήθηκε αμηχανία στους συνεπιβάτες όσον αφορά το που να σταθούν και πώς να αντιδράσουν ενώ παράλληλα ακούστηκαν μισαναπηρικά σχόλια πχ, μα γιατί δεν κάθεται σπίτι της ή κρίμα το καημένο το κορίτσι. Τα σχόλια αυτά αποδεικνύουν την λανθασμένη κοινωνική αντίληψη ότι η αναπηρία είναι “ατομική” υπόθεση ενώ η αναπηρία είναι κάτι που η κοινωνία επιβάλλει επιπλέον στις βλάβες μας, μη έχοντας φροντίσει να σχεδιαστεί συμπεριλαμβάνοντας την ανθρώπινη ποικιλομορφία στην καθημερινή ζωή.
Από την παραπάνω εμπειρία γίνεται κατανοητό ότι η προσβασιμότητα είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική προϋπόθεση για την ανεξαρτησία και την συμμετοχή των ανάπηρων και των εμποδιζόμενων ατόμων χωρίς αποκλεισμό. Παρόλο που έχει διαμορφωθεί το νομοθετικό πλαίσιο, ενσωματώνοντας τις διεθνείς και ευρωπαϊκές οδηγίες, ωστόσο δεν εφαρμόζονται. Οι αρμόδιοι φορείς χρειάζεται να αντιληφθούν την αναγκαιότητα αλυσίδας προσβασιμότητας δηλαδή σειρά αλληλεξαρτώμενων και αλληλοσυμπληρούμενων παρεμβάσεων και πόσο σημαντικό είναι να πάψουν να υπάρχουν περιβάλλοντα και υπηρεσίες απαγορευτικές, ή να δημιουργούνται νέα που να επαναλαμβάνουν λάθη σχεδιασμού ή και κακές πρακτικές. Κρίκοι αυτής της αλυσίδας είναι τα κτίρια, οι δρόμοι και τα πεζοδρόμια, οι συγκοινωνίες, το προσωπικό διαφόρων υπηρεσιών, η σήμανση, η πληροφόρηση, αλλά και τα άυλα δίκτυα που δημιουργούνται κλπ. Εάν ένας κρίκος δεν λειτουργεί τότε δεν υπάρχει αλυσίδα προσβασιμότητας και μια ομάδα συμπολιτών μας αποκλείεται από την ισότιμη συμμετοχή της στην κοινωνία.
⚠️ Σημείωση: μία από τις παροχές των αναπήρων είναι το δωρεάν δελτίο μετακίνησης 👉 eody.gov.gr
[1] Το νομικό πλαίσιο αναφορικά με τα πεζοδρόμια και τον υπόχρεο σε επισκευή τους οριοθετείται από την υπουργική απόφαση ΥΑ 3046/304/30-1/3-2-1989 ΦΕΚ 59 Δ΄ ( ΚΤΗΡΙΟΔΟΜΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ) του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και ιδίως το άρθρο 24 , καθώς και από τα άρθρα 104, 105,106 του Εισαγωγικού Νόμου Αστικού Κώδικος και τα άρθρα 288, 281, 200 Γενικών Α
Οδηγίες:
-Ο/η πολίτης αναμένει στη στάση του λεωφορείου σε ένα ασφαλές και ορατό από την/ον οδηγό σημείο ώστε ο/η οδηγός να πηγαίνει πλησίον του πεζοδρομίου ώστε να εξυπηρετεί την επιβίβαση/αποβίβαση των πολιτών.
-Ο/η οδηγός οφείλει να έχει διασφαλίσει ότι ράμπα και η επιγονάτιση λειτουργούν κανονικά κάθε φορά που αναλαμβάνει υπηρεσία. Ακόμη θα πρέπει να έχει εκπαιδευτεί στη χρήση της χειροκίνητης ράμπας.
-Εάν ο χώρος για το αναπηρικό αμαξίδιο είναι κατειλημμένος από όρθιους επιβάτες αυτοί θα πρέπει να μετακινηθούν.
-Ο/η χρήστης/τρια αναπηρικού αμαξιδίου πρέπει να έχει τοποθετήσει φρένο και το ηλεκτροκίνητο να είναι σε μη ενεργή θέση. Να στέκεται στον σχεδιασμένο χώρο για το αναπηρικό αμαξίδιο, ακουμπώντας στην επενδυμένη πλάτη σχεδιασμένη έτσι ώστε να εμποδίζει την ανατροπή του και να είναι στραμμένος/η προς το πίσω μέρος του λεωφορείου. Στο πλάι της θέσης υπάρχει μπουτόν ένδειξης της στάσης. Αν έχει κατάλληλες σχεδιασμένες ζώνες οφείλει να δέσει το αμαξίδιο του. Ο ίδιος χώρος προορίζεται και για τα παιδικά καροτσάκια.
*Δήμητρα – Μιμή Γκασούκα, Κοινωνική λειτουργός, Ανάπηρη, Δημοτική Σύμβουλος Χαλανδρίου
