Πάνος Ζουρνατζίδης: «Η αναπηρία δεν με εμποδίζει να βγάλω αυτό που θέλω ως ηθοποιός»

Ο έμπειρος ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρολόγος μιλάει για τον ρόλο του στη «Σκοτεινή θάλασσα» του Mega, τα εμπόδια που συνάντησε και το άνοιγμα που επιχειρείται στο θέατρο

της Διονυσίας Μαρίνου

Στο θέατρο ο Πάνος Ζουρνατζίδης έχει γράψει πολλά χιλιόμετρα. Έμπειρος ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρολόγος έχει δοκιμαστεί σε πολλούς ρόλους πάνω στη σκηνή. Η τηλεόραση δεν ήταν ποτέ επιδίωξή του μέχρι που μπήκε στη ζωή του η «Σκοτεινή θάλασσα», η νέα δραματική σειρά του Mega. Η πρόταση του σκηνοθέτη της Γρηγόρη Καραντινάκη τού άνοιξε έναν νέο δρόμο μπροστά στον φακό, τον οποίο ο Πάνος Ζουρνατζίδης απολαμβάνει. Ο ίδιος, μίλησε στα «Πρόσωπα» για το τηλεοπτικό του ντεμπούτο, αλλά και για την τέχνη με συντελεστές ανθρώπους με αναπηρίες.

Πώς προέκυψε η συνεργασία με τη σειρά;

Από μία προσωπική επιλογή που έκανε ο Γρηγόρης Καραντινάκης που είναι ο σκηνοθέτης της σειράς. Με αφορμή κάποιες προσωπικές του απόψεις και κυρίως κάποιες αναρτήσεις που είδε από την Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών σχετικά με ένα θέμα που είχε προκόψει με το Εθνικό Θέατρο, ο ίδιος θέλησε να ενσωματώσει έναν ρολό αναπήρου στο καστ. Απευθύνθηκε στην Κίνηση Αναπήρων και αυτοί με πρότειναν. Με έψαξε στο Διαδίκτυο, είδε τις δουλειές που έχω κάνει γιατί είμαι στο θέατρο από το 2003 και στην Ομάδα Θέαμα από το 2010. Κάποια στιγμή ήρθαμε σε επαφή, πέρασα από δοκιμαστικό και έτσι με πήρε.

Τον ρόλο σας πώς τον αντιμετωπίσατε;

Όπως αντιμετωπίζω όλους τους ρόλους. Προσπαθώ να βρω κάποια κοινά στοιχεία πιθανόν και να μπω σε μια συγκεκριμένη κατάσταση με βάση το σενάριο. Εδώ, είναι ένας άνθρωπος του υποκόσμου, ο οποίος έχει κι αυτός μια επίκτητη αναπηρία, όπως κι εγώ. Συμπεριφέρεται όπως θα συμπεριφερόταν ένας άνθρωπος που δεν είχε αναπηρία. Στο πλαίσιο του υποκόσμου, θεωρεί ότι αυτά που κάνει είναι σωστά, με έναν τρόπο επαναστατεί ενάντια στην κοινωνία. Έχει αποφασίσει να πάρει αυτή την οδό ώστε να ξεχωρίσει από την κοινωνία.

Τον βρήκατε ενδιαφέροντα τον ρόλο σας;

Η αλήθεια είναι πως αν δεν ήταν ενδιαφέρων ρόλος θα είχα μεγάλο θέμα. Είχαμε αποφασίσει γενικότερα ακριβώς επειδή είναι ανάπηρος, να δείξουμε έναν άνθρωπο στις πραγματικές του διαστάσεις. Πέρα από ηρωοποιήσεις ή θυματοποιήσεις λόγω της αναπηρίας. Η όποια αναπηρία ποτέ δεν θίγεται ως βασικό αίτιο συμπεριφοράς του ανθρώπου στον συγκεκριμένο ρόλο. Ίδιος θα ήταν, σε οποιαδήποτε κατάσταση κι αν ήταν το σώμα του. Θα ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος δρα με τους συγκεκριμένους τρόπους και έχει μια συγκεκριμένη οπτική, η οποία δεν επηρεάστηκε ιδιαίτερα από την αναπηρία που απέκτησε στη ζωή του. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό για μένα, γιατί στην πραγματικότητα οι ανάπηροι που έχουμε επίκτητες αναπηρίες δεν αλλάξαμε τρομερά πράγματα στη ζωή μας. Τα προσαρμόσαμε σε μια νέα κατάσταση. Αλλά η αλήθεια είναι ότι αν ήμουν ένας αντιπαθής άνθρωπος ως μη ανάπηρος, το πιο πιθανό είναι να είμαι και αντιπαθής ως ανάπηρος. Οπότε θέλαμε να δείξουμε ότι έχει πολλά στοιχεία που είναι ελαττώματα, μια συμπεριφορά η οποία δεν είναι να τη χαϊδεύεις κιόλας. Γιατί έχουμε μια τάση γενικότερα τους αναπήρους να τους βλέπουμε εντελώς στερεοτυπικά θεωρώντας ότι λόγω της αναπηρίας τους έχουν μια συμπεριφορά η οποία δικαιολογεί τα πάντα. Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα.

Θεωρείτε ότι οι ρόλοι σαν και αυτόν βοηθάνε στην ευαισθητοποίηση;

Εμένα με ενδιαφέρει πρώτα απ’ όλα να είμαι καλός ηθοποιός. Αυτός ο ρόλος βοηθάει στην ορατότητα της αναπηρίας. Δηλαδή στο γεγονός ότι υπάρχει ένας άνθρωπος ο οποίος είναι ναι μεν ανάπηρος αλλά κάνει και υποκριτική ταυτόχρονα. Το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Διότι θεωρώ ότι στην τέχνη το βασικό είναι να μπορείς να βγάλεις μια αλήθεια και να μπεις σε μια κάποια κατάσταση, να κάνεις δηλαδή υποκριτική είτε είσαι σε αμαξίδιο, είτε έχεις κάποια οπτική βλάβη είτε είσαι κωφός είτε έχεις κάποιες πνευματικές βλάβες. Αν μπορείς να το κάνεις αυτό με εξάσκηση, τότε ξεπερνιούνται όλα τα εμπόδια. Και πραγματικά δεν πρέπει να ενδιαφέρει κανέναν αν ο άλλος έχει αναπηρία ή όχι. Κάνουμε τέχνη στην προκειμένη περίπτωση.

Εσείς πώς καταφέρατε να ενσωματώσετε την αναπηρία στην τέχνη σας;

Δεν το κατάλαβα πώς έγινε. Είχα πάντα την άποψη ότι ένας ηθοποιός δεν θα με ενδιέφερε, αν περπατάει ή όχι, αν μιλάει ή όχι αρκεί να με πείσει ότι παίζει έναν συγκεκριμένο ρόλο, δεν παίζει απλά τον εαυτό του και αυτός ο ρόλος εμένα με πείθει ότι βγάζει μια αλήθεια. Σαν θεατής, το λέω αυτό. Οπότε δεν θεώρησα ποτέ ούτε το γεγονός ότι δεν περπατάω πια, θα ήταν τεράστιος φραγμός στο να βγάλω αυτό που θέλω ως ηθοποιός. Απλώς βρήκα τοίχους. Μάλιστα έμεινα και λίγο έκπληκτος στην αρχή, γιατί δεν περίμενα ότι οι άνθρωποι του πνεύματος θα ήταν τόσο στερεοτυπικοί και τόσο κλειστοί απέναντι σε αυτό. Όμως δεν με ενδιέφερε από ένα σημείο και μετά και είπα ότι θα κάνω αυτό που θέλω εγώ. Γιατί αυτή τη ζωή έχω και αυτή τη ζωή, αυτή θέλω να ζήσω.

Το ελληνικό θέατρο, πέρα από τις ομάδες που έχουν μέλη με αναπηρίες, είναι ανοιχτό στους καλλιτέχνες με αναπηρίες;

Το ελληνικό θέατρο αν ήταν ανοιχτό, θα το είχε κάνει ήδη. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλές παραστάσεις όπου κάνουν το λεγόμενο cripping up. Δηλαδή χρησιμοποιούν μη ανάπηρους σε ρόλους αναπήρων. Προσπαθεί τώρα όμως να γίνει ένα μεγάλο άνοιγμα. Εγώ δεν θα ξεχάσω ποτέ το γεγονός ότι χρησιμοποίησε εμένα η Πηγή Δημητρακοπούλου στον «Ζωτικό Χώρο» όταν κάναμε την παράσταση που κράτησε δυόμισι χρόνια. Ο ρόλος δεν είχε κάποια προδιαγραφή κι εκείνη με διάλεξε αφού με είδε στο θέατρο. Αποφάσισε ότι δεν την ενδιέφερε αν περπατάω ή όχι αλλά η υποκριτική που κάνω. Από αυτό το παράδειγμα μπορώ να σας πω είναι ότι το θέατρο είναι ανοιχτό. Σε άλλες περιπτώσεις, φαντάζομαι ότι υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να είναι ανοιχτοί πάνω σε αυτό απλώς δεν το έχουν ανακαλύψει ή δεν μας έχουν ψάξει. Δεν είμαστε πάρα πολλοί είναι αλλά πρέπει να μας ψάξουν για να μας βρουν. Καλό θα ήταν να κάνουν μια οντισιόν και για κάποιον ρόλο που είναι ανάπηρος να δουν και ανάπηρους ηθοποιούς για να δουν πώς θα τον έκαναν. Εμένα δεν μου έχει συμβεί ποτέ. Αλλά όπως και να ‘χει, εγώ δεν μένω στο γεγονός της αναπηρίας μου. Θεωρώ ότι όλοι οι ρόλοι είναι γραμμένοι για όλους, αρκεί να σε πείσουν. Αν ήταν έτσι, τότε τον Αμλετ θα τον έπαιζαν 18χρονα – 20χρονα αλλά έχουμε δει ανθρώπους που ήταν 40 – 50 ετών να είναι εξαιρετικοί στον ρόλο.

Πώς θέλετε να εξελιχθεί η καριέρα σας από δω και πέρα;

Θέλω να υπάρχω στον χώρο με ωραίες δουλειές, με ανθρώπους που είναι ανοιχτοί πάνω στην αναπηρία. Δεν έχω κάτι κατά νου να κάνω. Ήδη έχω κάνει κάποια πράγματα που εμένα με έχουν γεμίσει σαν άνθρωπο. Μακάρι να συνεχιστεί όλο αυτό. Μακάρι να ανοιχτεί ο δρόμος και για άλλους ανθρώπους, οι οποίοι αποκλείονται ακριβώς λόγω της μοναδικότητάς τους, είτε λόγω αναπηρίας, είτε από άποψη χρώματος ή οτιδήποτε άλλο. Πέρα από το προσωπικό όφελος, η παρουσία μου θέλω να πιστεύω ότι θα ανοίξει και άλλους δρόμους. Τουλάχιστον σε μια μερίδα από τους καλλιτέχνες, οι οποίοι θα δουν διαφορετικά και θα είναι πιο ανοιχτοί σε συνεργασίες, να μάθουν οι ίδιοι, να μάθουμε όλοι μας. Να συμπεριλαμβάνουμε δηλαδή τη μοναδικότητα των ανθρώπων σε οποιοδήποτε καλλιτεχνικό έργο.

Πέρα από τη «Σκοτεινή θάλασσα» πού μπορεί να σας δει το κοινό;

Στο θέατρο ‘Ισον. Είμαστε σε φάση προβών για τις «Τρωάδες» του Ζαν-Πολ Σαρτρ – θα γίνει περιοδεία σε ανοιχτούς χώρους το καλοκαίρι. Το θέατρο Ισον είναι μια σύμπραξη δύο ομάδων συμπεριληπτικών. Είναι η Ομάδα Θέαμα, το θέατρο ατόμων με αναπηρία, και η Ομάδα Εξις, η οποία είναι μια ομάδα χορευτική συμπεριληπτική.