Συνέχεια από το άρθρο: «Υποστηρίζοντας Νευροδιαφορετικούς/ες μαθητές/τριες σε στιγμές συναισθηματικής έντασης»
Στο προηγούμενο άρθρο εστιάσαμε στη διάκριση πρώιμων ενδείξεων, την πρόληψη πυροδοτών, και τη χτίση σχέσης πριν την κρίση – βασικά θεμέλια για κάθε υποστηρικτικό περιβάλλον. Ωστόσο, ακόμη κι αν κάνουμε «όλα σωστά», κάποια παιδιά, σε κάποιες μέρες, θα απορρυθμιστούν.
➤ Τι κάνουμε όταν το προληπτικό δεν είναι πια αρκετό;
➤ Πώς αντιδρούμε χωρίς να αντιδρούμε;
➤ Και κυρίως: Ποιος “είμαστε” όταν το παιδί δίπλα μας χάνει τον έλεγχο;
Σε αυτό το άρθρο, θα κινηθούμε μέσα στην κρίση: πώς παρεμβαίνουμε σε πραγματικό χρόνο, ποια εργαλεία δεν απαιτούν λέξεις, και πώς διαβάζουμε τη φάση συναισθηματικής κατάστασης του παιδιού ώστε να εφαρμόζουμε τις κατάλληλες κινήσεις.
1. Αποκλιμάκωση Βήμα–Βήμα: Όταν η Στιγμή Φλέγεται
Καμία στιγμή έντασης δεν λύνεται με γρήγορες απαντήσεις ή “πρέπει να καταλάβει τώρα”. Το νευρικό σύστημα του παιδιού, ειδικά αν υπάρχει διάγνωση ΔΑΦ, ΔΕΠΥ ή αισθητηριακές δυσκολίες, δεν “επιτρέπει” σκέψη ή λόγο σε συνθήκες απειλής. Πρέπει πρώτα να αισθανθεί ασφάλεια, όχι έλεγχο.
2. Λέξεις που Ηρεμούν – Όχι που Κλιμακώνουν
Σε στιγμές ξεσπάσματος, κάθε λέξη έχει δύναμη. Το «Ηρέμησε!» μπορεί να ακουστεί σαν απειλή. Το «Μην το κάνεις αυτό!» μπορεί να ενεργοποιήσει περισσότερο θυμό. Το πώς λέμε κάτι είναι συχνά πιο σημαντικό από το τι λέμε.
Σε αυτό το στάδιο, επιλέγουμε προτάσεις που δείχνουν παρουσία, κατανόηση, όρια χωρίς τιμωρία. Φράσεις όπως:
✅ «Είμαι εδώ. Είσαι ασφαλής.»
✅ «Δεν φεύγω. Θα περιμένω ήσυχα μαζί σου.»
✅ «Ας πάρουμε βαθιές ανάσες. Μαζί.»
…αποδεικνύονται πιο αποτελεσματικές από κάθε μορφή διόρθωσης.
Αντίθετα, εκφράσεις τύπου «Μη μου μιλάς έτσι!» ή «Είσαι εκτός ελέγχου!» δεν ρυθμίζουν – προκαλούν ρήξη.
3. Όταν το Σώμα Μιλά: Μη Λεκτικές Τεχνικές σε καταστάσεις απορρύθμισης
Σε παιδιά μη λεκτικά, αλλά και σε λεκτικά που βρίσκονται σε απορρύθμιση, το σώμα του ενήλικα γίνεται το “σήμα ασφαλείας”. Οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές επηρεάζουν άμεσα την ερμηνεία του προφορικού λόγου – όμως όλοι καταλαβαίνουν την ήρεμη στάση, την ουδέτερη έκφραση, τη σιωπηλή παρουσία.
Μερικά από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία είναι:
- Αργές, ελεγχόμενες κινήσεις
- Λοξή στάση με ανοιχτές παλάμες
- Ήσυχη αναπνοή – ορατή, όχι επιδεικτική
- Σταθερό βλέμμα προς το έδαφος ή στο πλάι
- «Γειωτικές» χειρονομίες (παλάμη στο στήθος, δείχνω στο πάτωμα)
- Όταν η γλώσσα μπλοκάρει, η σιωπή και η σταθερότητα επανασυνδέουν.
4. Φωνή, Απόσταση και Σιωπή: Τα πιο υποτιμημένα εργαλεία ρύθμισης
Δεν είναι μόνο τι λέμε – αλλά σε τι τόνο, σε ποια απόσταση και σε τι ρυθμό.
Η χρήση της φωνής σε χαμηλό τόνο, η επιλογή ήπιου ρυθμού ομιλίας με παύσεις, η διακριτική απόσταση χωρίς αίσθηση εισβολής – είναι όλα συναισθηματικά σταθεροποιητικά στοιχεία.
Δοκίμασε φράσεις όπως:
✅ «Κάνω ένα βήμα πίσω—έχεις χώρο.»
✅ «Πάρε τον χρόνο σου… (παύση)»
✅ «Είσαι ασφαλής. Είμαι εδώ.»
Αν συνοδεύονται από ήπιο βλέμμα και σταθερό σώμα, γίνονται πιο ισχυρά από οποιαδήποτε παρέμβαση.
5. Ταίριαξε τη Στρατηγική με το Στάδιο: Ο Χάρτης της Κλιμάκωσης
Το πιο συχνό λάθος είναι η σωστή στρατηγική στη λάθος στιγμή. Ένας έπαινος όταν το παιδί είναι απορρυθμισμένο, ή μια ερώτηση όταν έχει μπει σε «πάγωμα», μπορεί να οδηγήσει σε νέα κλιμάκωση.
Ο «χάρτης συναισθηματικής κατάστασης» βοηθά να ξεχωρίσουμε:
| Στάδιο | Τι κάνουμε | Στόχος |
| Ρυθμισμένος | Ενίσχυση, ρουτίνα | Διατήρηση |
| Ήπιο στρες | Χιούμορ, check-in, επιλογή | Εκτόνωση |
| Κλιμάκωση | Σύντομες φράσεις, μείωση απαιτήσεων | Μείωση έντασης |
| Απορρύθμιση | Ασφάλεια, χαμηλή φωνή, αποστασιοποίηση | Σταθεροποίηση |
| Κρίση | Σιωπή, απομάκρυνση κοινού, παρουσία | Αποφυγή τραυματισμού |
| Αποκλιμάκωση | Ελάχιστα λόγια, εργαλεία ηρεμίας | Συναισθηματική ανάκαμψη |
| Επανασύνδεση | Ανασκόπηση, ενσυναίσθηση | Εμπιστοσύνη, ένταξη |
| Αναστοχασμός | Συζήτηση- στάθμιση στρατηγικών | Μάθηση χωρίς ντροπή |
| Πρόληψη | Σχεδιασμός μαζί με το παιδί | Ανάληψη ευθύνης |
Σε αυτό το δεύτερο μέρος κινηθήκαμε μέσα στην κρίση – αλλά ποτέ απέναντι στο παιδί.
Διαβάστε επίσης:
Υποστηρίζοντας Νευροδιαφορετικούς/ες μαθητές/τριες σε στιγμές συναισθηματικής έντασης
