Της Ιππολύτης Σαμαράκη (Κοινωνική Λειτουργός)
Η «Λώξη» δεν είναι άλλη μία ταινία για την αναπηρία, ή τουλάχιστον όχι έτσι όπως έχουμε συνηθίσει να προβάλλεται. Πρόκειται περισσότερο για μία ταινία συμπερίληψης. Οι Δημήτρης Ζάχος & Θανάσης Καφετζής στήνουν την κάμερα και ακολουθούν τη Λωξάνδρα Λούκας ενώ γίνεται, σε ηλικία 29 ετών, το πρώτο άτομο με σύνδρομο Down που υπογράφει συμβόλαιο ηθοποιού με το Εθνικό Θέατρο.
Από την προετοιμασία μέχρι και την πρεμιέρα της παράστασης «Φουέντε Οβεχούνα», που συμμετέχει η Λωξάνδρα, γινόμαστε μάρτυρες ενός πρωτότυπου success story. Οι δημιουργοί, χωρίς διδακτική διάθεση, και το κυριότερο, χωρίς να εκπίπτουν σε συγκινησιακές ευκολίες, αντιμετωπίζουν το υποκείμενό τους με καθαρότητα, στα χνάρια των ταινιών τεκμηρίωσης που αντλούν τη φόρμα τους από το cinema verité. Η κάμερά τους δεν εισβάλλει, αλλά εναρμονίζεται με τρυφερή ματιά, ευαισθησία και σεβασμό, και εμείς ως θεατές γινόμαστε συνοδοιπόροι στο πρωτόγνωρο για όλους αυτό ταξίδι. Ακολουθούμε τη Λώξη στις πρόβες, στο σπίτι της, παρακολουθούμε τις συζητήσεις με το αγόρι της και ανακαλύπτουμε τα συναισθήματα που ξεδιπλώνονται καθώς προσπαθεί να επικοινωνήσει με τους συναδέλφους της ηθοποιούς. Οι δημιουργοί δε διστάζουν να παρουσιάσουν τους χαρακτήρες να τσαλακώνονται μπροστά στο φακό. Αφήνουν πίσω το αφήγημα περί γενναιότητας και έτσι αναδεικνύονται οι ευάλωτες στιγμές των ανθρώπων, η ειλικρίνειά τους, τα πάθη τους. Η Λώξη, όπως όλοι μας, πεινάει, ζηλεύει, γκρινιάζει, θυμώνει, κουράζεται…
Και όσο περνούν οι μέρες, τόσο καλύτερα αντιλαμβανόμαστε τις ανάγκες και τις προκλήσεις που εμφανίζονται. Αφουγκραζόμαστε τις ανησυχίες των γονιών σε σχέση με τη Λώξη και τον κόσμο. Ανησυχίες που είναι γνώριμες για τους γονείς που έχουν παιδιά με αναπηρία, όπως για παράδειγμα, το ζήτημα του χρόνου που περνάει και η αγωνία για αποκατάσταση.
Μπορεί το άτομο να ανταπεξέλθει μόνο του στις απαιτήσεις τις κοινωνίας;
Είναι η κοινωνία κατάλληλα προετοιμασμένη ώστε να προχωρήσει σε αυτό το καλωσόρισμα;
Η Λώξη, στην προσπάθειά της να υπάρξει ανάμεσα στους υπόλοιπους ηθοποιούς αντιμετωπίζει εύλογα αντικειμενικές δυσκολίες. Παραθέτοντας τα λόγια της μητέρας: «Υπάρχει μία απόσταση. Το άτομο με αναπηρία πρέπει να προχωρήσει ακόμα παραπάνω γιατί λειτουργεί με διαφορετικές αισθήσεις, με διαφορετική αντίληψη». Πράγματι, η έλλειψη υποδομών, ενημέρωσης και κατάλληλης εκπαίδευσης των πολιτών αναφορικά με τα ζητήματα συμπερίληψης, οδηγεί στη μεγέθυνση αυτής της απόστασης, στερώντας το δικαίωμα της ισότιμης πρόσβασης.
Η μητέρα, με φορτισμένη διάθεση, μας υπενθυμίζει ότι:
«Αυτός ο κόσμος που έχουμε φτιάξει είναι ένα Everest. Μιλούμε για το διαφορετικό, μιλούμε για το εναλλακτικό, αλλά πώς να το αφομοιώσεις αυτό το πράγμα».
Είναι σαφές πια, ότι ένας από τους σημαίνοντες ρόλους της τέχνης, είναι να αποτελεί όχημα στην ανάδειξη της αναπηρίας και να γίνεται όλο και περισσότερο προσβάσιμη. Η «Λώξη» είναι ένα τέτοιο παράδειγμα, μέσα από το οποίο γίνεται αισθητή η δυνατότητα συμπερίληψης και ορατότητας των ατόμων με αναπηρία. Οι δημιουργοί αναδεικνύουν την ικανότητα των ατόμων να συγχρωτίζονται. Με την κοινωνική συνύπαρξη, η Λώξη, όπως όλοι μας, αγκαλιάζει, αγαπάει, συναισθάνεται, χαίρεται, χορεύει. Χορεύει πολύ. Μέσα από αυτή την οπτική, η αναπηρία μπορεί να ιδωθεί ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας. Και όταν τελικά καταφέρουμε να γνωρίσουμε την αναπηρία, θα αντιληφθούμε τις ανάγκες που υπάρχουν για μεγαλύτερη εκπροσώπηση στο δημόσιο λόγο και χώρο. Ίσως τότε να μπορέσουμε να μιλήσουμε για το διαφορετικό.
Η «Λώξη» έκανε πρεμιέρα στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, με υπότιτλους για κωφούς και βαρήκοους και της απονεμήθηκε το βραβείο Προσβασιμότητας Alpha Bank.
