Ο Μπράιγ ήταν απλώς … ο Λουί Μπράιγ.

Ο Λουί Μπράιγ ήταν ένας άνθρωπος. Υπήρξε. Έζησε, υπέφερε, βασανίστηκε, προσπάθησε σκληρά να προσφέρει. Η λέξη «Μπράιγ» δεν είναι μια λέξη-φάντασμα. Οι αναγνώστες του meallamatia το γνωρίζουν το όνομα «Μπράιγ». Άλλοι απλώς το γνωρίζουν γιατί το έχουν ακούσει σε σχέση με τη «Γραφή για Τυφλούς» . Πολύ λιγότεροι γνωρίζουν ότι ο Μπράιγ ήταν άνθρωπος, τυφλός, που πάλεψε κι «έκανε πράγματα» στη ζωή του και είχε σημαντικά επιτεύγματα, άλλοι ίσως δεν γνωρίζουν τίποτε γι αυτόν, άλλοι δεν έχουν καν ακούσει τη λέξη. Είναι φυσικό. Ο Μπράιγ δεν ήταν ο Νόμπελ ή ο Παστέρ για τους οποίους ο κόσμος έχει μάθει, έχει ακούσει, έχει διδαχτεί κι όλας. Ο Μπράιγ ήταν απλώς … ο Λουί Μπράιγ. Που επί δεκαετίες, το όνομά του δεν σήμαινε τίποτε. Δεν ήταν καν γνωστό. Ίσως τα τελευταία 30-40 χρόνια να άρχισε «κάτι» να σημαίνει .

Οι αναγνώστες και φίλοι του meallamatia, σίγουρα ξέρουν περισσότερα. Και ιδίως οι τυφλοί. Οι νεότερες γενιές τυφλών έχουν εισχωρήσει στη δουλειά του, έχουν χρησιμοποιήσει τη δουλειά του, έχουν βελτιώσει τη ζωή τους λόγω του Μπράιγ. Έχουν περάσει 142 χρόνια από τότε, σε συνέδριο στο Παρίσι, που ο Κώδικας Μπράιγ υιοθετήθηκε επισήμως ως παγκόσμιο σύστημα γραφής των τυφλών . Ο Μπράιγ όμως δεν το έμαθε ποτέ. Είχε πεθάνει το 1852, σε ηλικία 43 ετών.

Με βασική μας πηγή ένα δημοσίευμα του www.helpis.gr , παραθέτουμε μερικά σημεία της ζωής και της σταδιοδρομίας του ώστε η λέξη «Μπράιγ» να πάψει να είναι απλώς μια λέξη που θυμίζει κάποιο τρόπο γραφής και ανάγνωσης για τους τυφλούς και δεν είναι το όνομα κάποιας πόλης, κάποιου ποταμού, κάποιας τοποθεσίας , κάποια «κατασκευασμένη» λέξη αλλά το όνομα ενός ανθρώπου- ευεργέτη των τυφλών- που θα ζει για πάντα λόγω του ότι το έργο του θα ζει για πάντα.

Ένα ατύχημα στο εργαστήρι του πατέρα του άφησε τον Louis Braille ( Λουί Μπράιγ, 1809-52) τυφλό σε ηλικία τεσσάρων ετών. Αν και ο μικρός τότε Γάλλος τραυματίστηκε μόνο στο ένα μάτι, το πληγωμένο βλέφαρο μολύνθηκε με αποτέλεσμα να τυφλωθεί εντελώς. Επτά χρόνια αργότερα, ο Λουί συνάντησε τον Σαρλ Μπαρμπιέ, ένα στρατιώτη που είχε επινοήσει έναν κώδικα «νυχτερινής γραφής».

Αντιλαμβανόμενος τη δυναμική αυτού του κώδικα για την επικοινωνία με τους τυφλούς, ο Μπράιγ ανέπτυξε μια απλοποιημένη παραλλαγή, από το μέχρι τότε δυσανάγνωστο σύστημα ανάγνωσης που χρησιμοποιούσαν οι τυφλοί. Χρειάστηκαν περίπου πέντε χρόνια αλλά στο τέλος κατάφερε να δημιουργήσει ένα καινούριο ειδικό αλφάβητο για τυφλούς.

Η Γραφή Μπράιγ

Η νέα γραφή ήταν βασισμένη σε ανάγλυφες κυψέλες κουκίδων που διατάσσονται κατά το σχήμα 3×2. Ουσιαστικά, οι κουκκίδες είναι τοποθετημένες ανά τρεις και μ’ αυτές γίνονται 63 συνδυασμοί. Παράλληλα, υπάρχει και άλλη κατάταξη των κουκκίδων, με την οποία σηματοδοτούνται οι αριθμοί, οι δίφθογγοι, τα σημεία στίξης. Η ανάγνωση της γραφής γίνεται από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω, όπως ακριβώς και η γραφή των «βλεπόντων». Ενάμιση αιώνα μετά το θάνατο του Μπράιγ, ο κώδικας του έχει προσαρμοστεί σχεδόν σε όλες τις γλώσσες και χρησιμοποιείται σε όλο τον κόσμο.

Το 1952, η γαλλική κυβέρνηση για να τιμήσει αυτή τη μοναδική επινόηση, μετέφερε τα οστά του Μπράιγ στο Πάνθεαν, στο πλευρό των ηρώων της γαλλικής ιστορίας. Και ήταν τότε πού το όνομα «Μπράιγ» άρχισε να γίνεται γνωστό.

Αγγλικό αλφάβητο Μπράιγ
Αγγλικό αλφάβητο Μπράιγ

Το ατύχημα του Λουί Μπράιγ και τα παιδικά χρόνια

Ο Λουί γεννήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 1809 σε ένα μικρό χωριό κάπου 40 χιλιόμετρα ανατολικά του Παρισιού, το τέταρτο παιδί ενός εξαίρετου δερματοποιού, γνωστού σε όλη την περιοχή για τις σέλες και τα άλλα δερμάτινα εξαρτήματα των αλόγων. Μια μέρα όμως, όταν ο πιτσιρίκος Λουί ήταν μόλις 3 ετών και έπαιζε στο εργαστήριο του πατέρα του, ,πήρε ένα σουβλί για να ανοίξει τρύπες σε ένα κομμάτι δέρμα. Έχασε τον έλεγχο του εργαλείου, το οποίο καρφώθηκε στο δεξί του μάτι. Μια μόλυνση από το ακάθαρτο εργαλείο, εξαπλώθηκε και στο αριστερό του μάτι. Σιγά-σιγά, η όρασή του άρχισε να φθίνει. Στα 5 του χρόνια, το αγόρι ήταν τυφλό. Παρά το τραγικό ατύχημα, οι γονείς του ήταν αποφασισμένοι να μορφώσουν το παιδί για να γίνει ανεξάρτητο και να μην έχει τη μοίρα των άλλων τυφλών της γαλλικής επαρχίας, που ζητιάνευαν για να ζήσουν.

Το 1815 η οικογένεια ζήτησε από τον τοπικό ιερέα να κάνει κατ’ οίκον μαθήματα στον Λουί και ο ιερωμένος συνειδητοποίησε ότι το τετραπέρατο παιδί θα μπορούσε να φοιτήσει σε κανονικό σχολείο παρά την τυφλότητά του. Ο Λουί ξεκίνησε το δημοτικό με τη βοήθεια συμμαθητών του για να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες. Παρά τις προσπάθειές του, δεν είχε μεγάλη πρόοδο και στα 9 του χρόνια, τον έστειλαν σε ένα ειδικό σχολείο στο Παρίσι αφιερωμένο στην εκπαίδευση των τυφλών παιδιών . Ήταν το σχολείο όπου ο Λουί Μπράιγ επρόκειτο να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του, τόσο ως μαθητής όσο και ως δάσκαλος.

Valentin Hauy: πρωτεργάτης της μόρφωσης των τυφλών παιδιών

Αρχικά, ο πρωτεργάτης της μόρφωσης των τυφλών παιδιών Valentin Hauy είχε μια δική του εκπαιδευτική μέθοδο με μια επαναστατική διαδικασία ανάγλυφης εκτύπωσης βιβλίων. Η μέθοδος χρησιμοποιούσε γράμματα- εξογκώματα δηλαδή για να μπορούν να τα ψηλαφίζουν τα τυφλά παιδιά. Η τεχνική αυτή « δούλευε» αρκετά και οι μαθητές διδάσκονταν πια ανάγνωση, γραφή, αλλά και μουσική και κάποια πρακτική τέχνη. Ωστόσο, η σχολική βιβλιοθήκη είχε μόλις 14 ογκώδεις τόμους με την ανάγλυφη γραφή.. Ο δάσκαλος/εφευρέτης παραιτήθηκε εξαγριωμένος. Και η καινοτόμος μέθοδός του, που απαιτούσε πολύ χρόνο για την κατασκευή των βιβλίων και τη διδασκαλία, ατόνησε.

Ο Λουί Μπράιγ ήταν μόλις 10 ετών όταν κατέφτασε στο Παρίσι και γράφτηκε στη σχολή. Παρά τις συχνά δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν εκεί, το αγόρι λάτρεψε το νέο εκπαιδευτικό περιβάλλον, έγινε αμέσως φίλος με τα 60 αγόρια και τα 30 κορίτσια που φοιτούσαν στην «Ακαδημία Τυφλών» αλλά ο νέος διευθυντής είχε επαναφέρει την αποστήθιση ως βασική μέθοδο διδασκαλίας για τα ελληνικά, τα λατινικά, την άλγεβρα και τη γαλλική γραμματική. Η σχολή έμοιαζε με κανονικό σχολείο.

Η μέθοδος του Δόκτωρ Πινιέ

Αλλά ο Λουί διέπρεπε και αποσπούσε συνεχώς βραβεία σε διαγωνισμούς γνώσης, αλλά και στο πιάνο και το τσέλο. Χρόνια μετά, το 1821 ο νέος διευθυντής του Ινστιτούτου δόκτωρ Πινιέ, κάλεσε για μια διάλεξη στη σχολή, τον ήταν λοχαγός στον γαλλικό στρατό Μπαρμπιέ, ο οποίος είχε αναπτύξει μια ιδιαίτερη μέθοδο για τη νυχτερινή και αθόρυβη επικοινωνία μεταξύ των στρατιωτικών μονάδων. Η τεχνική του, που την αποκαλούσε «υπερηχογράφημα» και αργότερα «νυχτερινή γραφή», περιλάμβανε 12 τελείες που αντιπροσώπευαν ήχους και ο ίδιος πίστεψε ότι θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύτιμη στους τυφλούς.

Τόσο οι δάσκαλοι όσο και οι μαθητές ενθουσιάστηκαν με τη μέθοδο και παρά τη δυσκολία του συστήματος, η τεχνική υιοθετήθηκε αμέσως στο Ινστιτούτο ως βοηθητική μέθοδος διδασκαλίας αλλά ο Λουί ανακάλυψε την αδυναμία του συστήματος : βασιζόταν στους ήχους του γαλλικού αλφαβήτου και δεν άφηνε περιθώρια για ορθογραφία ή στίξη. Έτσι ο 12χρονος Λουί αποφάσισε να το τελειοποιήσει!

Η νέα γραφή από το Λουι Μπραιγ

Επί τρία χρόνια, ο Μπράιγ εργάστηκε νυχθημερόν για τη βελτιστοποίηση του ανάγλυφου συστήματος τελειών και έφτιαξε δικό του κώδικας, που πάλι χρησιμοποιούσε τελείες, δεν είχε όμως τίποτα άλλο κοινό πια με το παλαιό σύστημα .

Όταν σε ηλικία 15 ετών ένιωσε έτοιμος να παρουσιάσει τον κώδικά του στον διευθυντή Πινιέ, το σύστημα του Λουί αποτελείτο από 6 τελείες και ήταν κομψό, λειτουργικό και αποτελεσματικότατο! Με μία ή και περισσότερες από τις 6 τελείες μπορούσαν να φτιαχτούν 64 συνδυασμοί, καθένας εκ των οποίων θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει κατά περίπτωση γράμμα, αριθμό, σημείο στίξης ή ακόμα και ολόκληρη λέξη. Ήταν πράγματι απίστευτο!

Σε ηλικία 19 ετών και έχοντας ήδη αποδείξει την αξία του, ο Μπράιγ προσλήφθηκε ως μαθητευόμενος δάσκαλος στο Ινστιτούτο και τα κατάφερνε ιδιαιτέρως καλά να διδάσκει άλγεβρα, γραμματική και γεωμετρία, τόσο σε τυφλά όσο και μη τυφλά.

Το 1835, σε ηλικία 26 ετών, ο Λουί έγινε κανονικός δάσκαλος και άρχισε να λειτουργεί ως σύμβουλος εκπαίδευσης σε τυφλά παιδιά, εγκαταλείποντας πια τις σχολικές αίθουσες. Με τον νέο του μισθό, αγόρασε ένα πιάνο, δάνειζε χρήματα σε τυφλούς, χάριζε μεγάλα ποσά σε τυφλούς ζητιάνους των Παρισίων και πλήρωνε φυσικά συγγραφείς για να εκδίδουν βιβλία στον νέο κώδικα : Τον Κώδικα Μπράιγ!

Το Ινστιτούτο δημοσίευσε το βιβλίο του Μπράιγ για τη νέα μέθοδο γραφής και ανάγνωσης όπου ο Λουί εξηγούσε λεπτομερώς πώς δούλευε το σύστημά του και πώς μπορούσες να χρησιμοποιήσεις τον κώδικα των τελειών για να φτιάξεις γράμματα, λέξεις, στίξη, μουσικά σήματα και αριθμητικά σύμβολα. Το βιβλίο ήταν γραμμένο με ανάγλυφη τυπογραφία, είχε ωστόσο πολλά παραδείγματα του συστήματος με τις 6 τελείες.

Χτυπημένος από φυματίωση, ο Μπράιγ συνέχισε να τελειοποιεί τον κώδικά του εισάγοντας συνεχώς τροποποιήσεις και αλλαγές και το 1837 κυκλοφόρησε τη δεύτερη και αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου του, ενώ το 1838 κατέληξε σε ένα τρίτο πόνημα, αυτή τη φορά ένα εγχειρίδιο αριθμητικής για τυφλούς. Εκεί περιέγραφε πώς μπορεί ένας τυφλός να μάθει μαθηματικά αλλά και πώς μπορεί κάποιος να συντάξει ένα εγχειρίδιο χρησιμοποιώντας τον επαναστατικό κώδικά του.

Στο μεταξύ, το Institute for Blind Youth κυκλοφόρησε , μια συνοπτική ιστορία της Γαλλίας, το πρώτο βιβλίο αποκλειστικά γραμμένο σε Κώδικα Μπράιγ. Η διάνοια του Μπράιγ δεν εξαντλήθηκε στο αλφάβητο του τυφλού. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1830, δούλευε τη μέθοδό του που επέτρεπε στους τυφλούς να επικοινωνούν απλά και αποδοτικά με μη τυφλούς ανθρώπους. Το «Decapoint» εφάρμοζε ένα σύστημα 100 τελείων σε ένα πλέγμα 10×10 και ήταν απίστευτα εύχρηστο. Και πάλι όμως ο Μπράιγ δεν είχε πει την τελευταία του λέξη.

Έπρεπε να φτιάξει μια συσκευή για να γράφει γρήγορα τις τελείες του και με τη βοήθεια ενός μηχανικού, πρώην μαθητή του Ινστιτούτου, του Φουκώ , εφεύραν τη raphigraphe, την ειδική γραφομηχανή δηλαδή για τον Κώδικα Μπράιγ που απέσπασε το πρώτο βραβείο σε διαγωνισμό εφευρετικότητας το 1843.

Γραφομηχανή για τη γραφή Μπράιγ
Γραφομηχανή για τη γραφή Μπράιγ

Η απαγόρευση της γραφής Μπράιγ

Θα περίμενε κανείς το σύστημα του Λουί θα το ενστερνίζονταν αμέσως οι ακαδημίες τυφλών όλου του κόσμου αλλά η πραγματικότητα μόνο έτσι δεν ήταν! Τον Μάιο του 1840, ο δόκτωρ Πινιέ παραιτήθηκε από τη θέση του διευθυντή και ο νέος υπεύθυνος της σχολής όχι μόνο δεν θεωρούσε αξιόλογη τη γλώσσα του Μπράιγ αλλά απαγόρευσε κιόλας τη χρήση της στο Ινστιτούτο!

Τον Απρίλιο του 1843, ο φυματικός Μπράιγ αναγκάστηκε να αποτραβηχτεί για ανάρρωση στο χωριό του και όταν επέστρεψε στη σχολή ανακάλυψε έκπληκτος ότι ο νέος διευθυντής είχε κάψει 73 βιβλία με την παλιότερη ανάγλυφη μέθοδο αλλά και τη δική του! Και σαν να μην έφτανε αυτό, η Γαλλική Ακαδημία αντί να βραβεύσει το σύστημα του Μπράιγ και να προκρίνει τη διάδοσή του, αποφάνθηκε πως δεν υπήρχε πια και τόση ανάγκη να μορφώνονται οι τυφλοί και πως μια επαγγελματική διδασκαλία θα τους ήταν υπεραρκετή.

Και ήταν ο μαθητής και βοηθός του Μπράιγ, Ζοζέφ Γκουαντέ , που θα επιδιδόταν σε μια οδύσσεια για να υιοθετηθεί ο κώδικας τόσο στη σχολή όσο και σε άλλες ακαδημίες τυφλών της Ευρώπης. Τον Φεβρουάριο του 1844 έκανε μια δημόσια επίδειξη του κώδικα με τις τελείες και ένα πείραμα με τυφλά παιδιά που χρησιμοποιούσαν διάφορες τεχνικές ανάγνωσης και φάνηκε πια περίτρανα η ασύγκριτη ευκολία και αποτελεσματικότητα της γλώσσας του Μπράιγ.

Η κακή του υγεία, ανάγκασε τον Μπράιγ να παραιτηθεί από τα εκπαιδευτικά του καθήκοντα το 1850, αν και παρέμεινε στη σχολή παραδίδοντας πια αποκλειστικά μαθήματα πιάνου. Ο μεγάλος παιδαγωγός των τυφλών άφησε την τελευταία του πνοή στις 6 Ιανουαρίου 1852, δύο μέρες πριν από τα 43α γενέθλιά του.

1878- Παγκόσμια υιοθέτηση της γραφής Μπράιγ

Δεν πρόλαβε να δει την εξάπλωση του κώδικά του στα μήκη και τα πλάτη της Γης. Το 1878, σε συνέδριο στο Παρίσι, ο Κώδικας Μπράιγ υιοθετήθηκε επισήμως ως παγκόσμιο σύστημα γραφής των τυφλών, αν και στις ΗΠΑ δεν θα ίσχυε επισήμως παρά μετά το 1917!

Γι’αυτό και σήμερα πλέον δε μιλάμε για γλώσσα, αλλά για Γραφή Braille των τυφλών.

Σχετικά με τον συντάκτη

Η μοναδική, πλήρως προσβάσιμη για κάθε χρήστη, διαδραστική, κοινωνική πύλη ενημέρωσης στην Ελλάδα!

Αφήστε σχόλιο

ΧΟΡΗΓΟΙ

Επιστροφή στην κορυφή