• Αρχική
  • Επιστημονικά
  • Καλπάζει παγκοσμίως η Άνοια-Καταρρίπτεται η θεωρία του “φρένου” της από τη νικοτίνη
παράγοντες κινδύνου για άνοια

Το 2015 υπολογίσθηκε ότι σε όλον τον κόσμο 46,8 εκατομμύρια άτομα έπασχαν από άνοια [1]. Εκτιμάται δε ότι ο αριθμός των πασχόντων σχεδόν θα διπλασιάζεται ανά 20/ετία, με πρόβλεψη να αγγίξει το 2030 τα 74,7 εκατομμύρια και τα 131,5 το 2050 Υπολογίζεται ότι κάθε 3,2 δευτερόλεπτα προκύπτει μια νέα περίπτωση. Το –ιδιαίτερα υψηλό- κόστος της άνοιας αυξήθηκε από 604 δις$ το 2010 σε 818 δις $ το 2015 (αύξηση 35,4%) και αναμένεται στο εγγύς μέλλον να ασκήσει ισχυρές πιέσεις τόσο στα εθνικά συστήματα υγείας όσο και τις οικογένειες, που υφίστανται –ακόμη- το κύριο βάρος της φροντίδας των ασθενών με άνοια.

Μετά από πολλές δεκαετίες στο περιθώριο της ατζέντας των θεμάτων υγείας –όχι όμως και των ερευνητών και κλινικών όπως αντιλαμβάνεται κάποιος από την ιλιγγιώδη αύξηση της βιβλιογραφίας – το 2013 αποτελεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντος της συνόδου G8 στο Λονδίνο.

Μολονότι τα συμπτώματα της άνοιας εμφανίζονται στην γεροντική ηλικία (μόλις το 1% των ατόμων με άνοια πάσχει από την λεγόμενη προ-γεροντική άνοια) υπολογίζεται ότι από την ηλικία των 40-65 ετών[2] αρχίζουν σταδιακά τα πρώτα συμπτώματα της υποκείμενης εγκεφαλικής δυσλειτουργίας.

Αυτό ανοίγει ένα ‘παράθυρο ευκαιρίας’ για παρέμβαση στην μέση ηλικία σε παράγοντες που αποδεδειγμένα σχετίζονται με την αυξημένη ευαλωτότητα του ατόμου. Η υιοθέτηση ενός περισσότερου υγιεινού τρόπου ζωής μπορεί να στοχεύει αποτελεσματικά στην εξάλειψη των αναστρέψιμων (παχυσαρκία, κάπνισμα, έλλειψη σωματικής άσκησης, νοητική άσκηση, κατάθλιψη, κοινωνική απομόνωση) παραγόντων κινδύνου. Οι μη αναστρέψιμοι, μέχρι τη στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο, γενετικοί παράγοντες θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν τον ρόλο τους. Το όφελος είναι ασύλληπτο καθώς ακόμη και καθυστερώντας κατά ένα έτος την κλινική διάγνωση της άνοιας προοπτικά μπορούμε να έχουμε 9.000.000 λιγότερους ασθενείς με άνοια το 2050.

Η αξία της νοητικής άσκησης είναι πλέον επαρκέστατα τεκμηριωμένη από πλήθος άρθρων στην διεθνή βιβλιογραφία και η διαρκώς αυξανόμενη χρήση από τον πληθυσμό υπολογιστικών συσκευών (smartphones, tablets, computers) κάνει προσιτά πλήθος εξειδικευμένων εφαρμογών ασκήσεων νοητικής ενδυνάμωσης.

Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες το κάπνισμα φαίνεται να διαδραματίζει προστατευτικό ρόλο στην εκδήλωση της Νόσου του Αlzheimer.

Το κάπνισμα αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αγγειακή νόσο περιλαμβανομένης της αθηροσκλήρωσης και της θρόμβωσης αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο εκδήλωσης αγγειακής άνοιας η οποία αφορά το 20-30% των ανοιών. Η μείωση της εγκεφαλικής αιμάτωσης αποτελεί βλαπτική συνέπεια του καπνίσματος και μπορεί να προκαλέσει σημαντική βλάβη σε ηλικιωμένους με την συμβατή για την ηλικία τους εγκεφαλική κυκλοφορία. Προοπτική μελέτη σε δείγμα 6870 ατόμων[3] αναφέρει ότι οι καπνιστές διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο να νοσήσουν από άνοια έναντι των μη καπνιστών. Αντίστοιχα μεταανάλυση[4] αναφέρει ότι ο κίνδυνος εμφάνισης –στους καπνιστές – άνοιας είναι 1,78. Η ανάδειξη του προστατευτικού ρόλου του καπνίσματος στην άνοια έχει δεχθεί ισχυρή κριτική και αποδίδεται στο είδος των μελετών (μελέτες περιπτώσεων κυρίως-case studies), στην πόλωση (bias effect) καθώς το κάπνισμα ευθύνεται για μεγάλο αριθμό πρώιμων θανάτων. Οι επιβιώσαντες ηλικιωμένοι καπνιστές αποτελούν μια περισσότερο επλεγμένη ομάδα σε σχέση με τους συνομήλικούς τους μη καπνίζοντες. Τέλος φάνηκε ότι στην πρίμη νόσο του Alzheimer διαδραματίζει πιθανά προστατευτικό ρόλο ο οποίος περιορίζεται σε ορισμένους ασθενείς- φορείς ενός γονιδίου (απολιποπρωτεΐνης ε4 APOE4)[5]

Η άνοια αποτελεί μη αναστρέψιμη νόσο. Σήμερα είμαστε σε θέση μέσα από την σάρωση (screening)του πληθυσμού, την ακόλουθη νευροψυχολογική αξιολόγηση, τον εργαστηριακό και κλινικό έλεγχο να διακρίνουμε α) τις λεγόμενες αναστρέψιμες άνοιες (διαταραχές μνήμης και νοητικών λειτουργιών που οφείλονται σε κατάθλιψη, έλλειψη βιταμίνης Β12, αναιμία, φάρμακα ή άλλες ουσίες- αλκοόλ, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, delirium τάση) β) την ήπια νοητική διαταραχή όπου παρατηρούνται διαταραχές της μνήμης και των νοητικών λειτουργιών χωρίς όμως να επηρεάζεται η λειτουργικότητα του ατόμου γ) άνοια.

Η τάση υιοθέτησης ενός περισσότερο υγιεινού τρόπου ζωής (life- style) άρχισε να διακρίνεται από το 2003[6] σε αναπτυγμένες χώρες και τα πρώτα αποτελέσματα είναι πλέον απτά καθώς ενώ βλέπουμε ότι το ποσοστό των ασθενών αυξάνει -λόγω της γήρανσης του πληθυσμού- ο ρυθμός αύξησης είναι κατά πολύ μικρότερος του αναμενόμενου καθώς άτομα της μέσης κυρίως ηλικίας έχουν υιοθετήσει έναν περισσότερο υγιεινό τρόπο ζωής . Προσηλωμένοι στο ακόλουθο infographic του έγκριτου επιστημονικού περιοδικού Lancet, επιμένουμε να επιλέγουμε να καταναλώνουμε τις δυνάμεις μας επιδιώκοντας το εφικτό –τους αναστρέψιμους παράγοντες κινδύνου. Το αναμενόμενο 35% κέρδους είναι ασύλληπτα υψηλό όταν φύγουμε από την λογική των αριθμών και μεταβούμε στα εξ ων συντίθενται (οι αριθμοί) σε ατομικές διαδρομές ζωής ανθρώπων.

Βιβλιογραφία

[1] Alzheimer’s Disease International (2015). The Global impact of dementia. An analysis of prevalence, incidence, cost and trends. World Alzheimer Report 2015.  http://www.alz.co.uk/research/WorldAlzheimerReport2015.pdf

[2] H. Frankish,R. Horton Prevention and management of dementia: a priority for public health LANCET Volume 390, No. 10113, p2614–2615, 16 December 2017 DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(17)31756-7

[3] A Ott, AJC Slooter, AHofman, F.van Harskamp, JCM Witteman, C Van Broeckhoven, CM van Duijn, MMBBreteler Smoking and risk of dementia and Alzheimer’s disease in a population-based cohort study: the Rotterdam Study. LANCET, Volume 351, Issue 9119, 20 June 1998, Pages 1840-1843

https://doi.org/10.1016/S0140-6736(97)07541-7

[4] Kaarin J. Anstey Chwee von Sanden Agus Salim Richard O’Kearney Smoking as a Risk Factor for Dementia and Cognitive Decline: A Meta-Analysis of Prospective Studies American Journal of Epidemiology, Volume 166, Issue 4, 15 August 2007, Pages 367–378, https://doi.org/10.1093/aje/kwm116

[5] Van Duijn CM, Havekes LM, Van Broeckhoven C, De Knijff P,Hofman A. Apolipoprotein E genotype and association betweensmoking and early onset Alzheimer’s disease.BMJ1995;310:627–31

[6] Access Economics  (2003): The Dementia epidemic: Economic impact and positive solutions for Australia. Alzheimer’s Australia

Σχετικά με τον συντάκτη

Κοινωνικός Λειτουργός

Αφήστε σχόλιο

ΧΟΡΗΓΟΙ

Επιστροφή στην κορυφή