«Η έννοια του διαχρονικού μηνύματος της χριστιανικής “συν-αντίληψης”. Το σήμερα προέρχεται από το χθες και το αύριο θα προέλθει από το σήμερα»

«Η έννοια του διαχρονικού μηνύματος της χριστιανικής “συν-αντίληψης”. Το σήμερα προέρχεται από το χθες και το αύριο θα προέλθει από το σήμερα»ⁱ

Λαυρεντίου Γ. Δελλασούδα, Ομoτ. Καθηγητού Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ

Εισήγηση στο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΑΤΗΧΗΤΩΝ (4.12.21)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ, ΕΙΣΑΓΩΓΗ
I. Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
II. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΠΕΔΙΟΥ ΑΝΑΦΟΡΑΣ
III. ΟΙ ΔΥΟ ΠΥΛΩΝΕΣ
III.1. Πυλώνας Β΄
III.2. Πυλώνας Α΄
III.2.α. Η ταυτότητα της Επανάστασης του 1821
IV. ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΘΑ ΠΡΟΕΛΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
V. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΙΛΗΨΗΣ
V.1. Η έννοια της συναντίληψης στη λεξικογραφία
V.2. Το διαχρονικό μήνυμα της Χριστιανικής “συναντίληψης”
V.3. Το διαχρονικό μήνυμα της Χριστιανικής “συναντίληψης” ως επίκληση
V.4. Η επίκληση της “συναντίληψης” μαρτυρία ταυτότητας
VI. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ, ΠΡΟΤΑΣΗ
VII. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
—————————————————————————————–
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ, ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σεβασμιώτατοι, τίμιο πρεσβυτέριο,
κυρίες και κύριοι παντός θεσμού και πάσης αρχής,
αγαπητές κατηχήτριες και αγαπητοί κατηχητές

Οφείλω πρώτον να συγχαρώ τους εμπνευστές και διοργανωτές τού ουσιαστικά σημαντικού αυτού Συνεδρίου καθώς και τις Κατηχήτριες και τους Κατηχητές που προσήλθαν σ΄ αυτό από όλα τα μέρη τής Ελλάδος επιβεβαιώνοντας εμπράκτως αυτά στα οποία θα αναφερθώ, δεύτερον να ευχαριστήσω την Επιστημονική Επιτροπή για την τιμητική πρόσκληση και τρίτον να ζητήσω συγγνώμη από όλους Υμάς ανεξαιρέτως, διότι λόγω της συνόδου πολλών αιτίων ̶της συγκυρίας συμπεριλαμβανομένης ̶ δεν ήταν δυνατόν να είμαι ενώπιον Υμών σήμερα με ζωντανή παρουσία.

Σεβασμιώτατε Πρόεδρε τής Επιστημονικής Επιτροπής, έχοντας προ οφθαλμών ότι το σημερινό συνέδριο, το οποίο πραγματοποιείται «στο πλαίσιο εορτασμού των διακοσίων ετών από την Ελληνική Επανάσταση του 1821», απευθύνεται στον κατηχητικό λόγο, οφείλω να επισημάνω απ’ αρχής την διαρκώς αυξανόμενη σημασία ή ανάγκη, αν θέλετε, του έργου τής “διακονίας” των Κατηχητριών και των Κατηχητών [για την οικονομία τού χρόνου θα χρησιμοποιώ στο εξής τον όρο Κατηχητές για αμφότερα τα φύλα], στους οποίους πρωτίστως και κυρίως απευθύνεται και ο λόγος μου.

I. Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ⁱⁱ

Η σχέση τού ανθρώπου με το φυσικό του περιβάλλον προσδιορίστηκε πάντοτε από την ερμηνεία τής σχέσεώς του με τον Θεό και με τον Κόσμο. Η δεύτερη θεώρηση (η ανθρωποκεντρική) θα χρησιμοποιηθεί εδώ σήμερα προκειμένου να συνδέσουμε το ζητούμενο του Συνεδρίου με την χριστιανική συναντίληψη.

Με αφετηρία, λοιπόν, την ανθρωποκεντρική θεώρηση το περιβάλλον κατηγοριοποιείται ως εξής:

A’. Κατηγορίες τού περιβάλλοντος

1η κατηγορία: ανθρώπινο, φυσικό, τεχνητό.

2η κατηγορία: εσωτερικό ή ατομικό/προσωπικό κ΄ εξωτερικό (ανθρώπινο, φυσικό, τεχνητό), το οποίο προσδιορίζεται τοπικά (εγγύς ή ευρύτερο) και τροπικά (άμεσο ή έμμεσο).

3η κατηγορία: διαχρονικό (ανθρώπινο, φυσικό, τεχνητό) [είτε ως χθεσινό, σημερινό και αυριανό είτε ως εγγύς ή απέχον χρονικά, το οποίο ασκεί άμεση ή έμμεση επίδραση].

Β΄. Υποκατηγορίες (της εννοίας τού ανθρώπινου περιβάλλοντος)

1η υποκατηγορία: σχέσεις που τελούν σε συνάρτηση με: το υποκείμενο, το αντικείμενο, το κατηγόρημα, τους προσδιορισμούς που τις περιγράφουν, οπότε οι σχέσεις αυτές:

(i) συνιστούν είδη,
(ii) δημιουργούνται σε χώρο και κάτω από συνθήκες που επικρατούν κάθε φορά μέσα στο φυσικό ή τεχνητό περιβάλλον τού χώρου αυτού,
(iii) πραγματοποιούνται τυχαία ή σκόπιμα,
(iv) έχουν διάρκεια (μικρή ή μεγάλη),
(v) έχουν συχνότητα (μικρή ή μεγάλη).

2η υποκατηγορία (τής εννοίας τού ανθρώπινου περιβάλλοντος): αποτελέσματα της συμπεριφοράς τού ανθρώπου:

(i) παροντική ή βραχυπρόθεσμη βελτίωση της δικής του ΠΖ και, ενδεχομένως, και των άλλων,
(ii) βραχυπρόθεσμη βελτίωση της δικής του ΠΖ και μεσοπρόθεσμη υποβάθμιση της ΠΖ των άλλων (σε πολλές δε περιπτώσεις ακόμη και της δικής του),
(iii) μακροπρόθεσμη υποβάθμιση τής ζωής όλων ανεξαιρέτως.

II. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΠΕΔΙΟΥ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

Σε χαιρετισμό εκδηλώσεων του Φιλοσοφικού Φόρουμ ⁱⁱⁱ αναφερόμενος στον σκοπό, τους παράγοντες και τα μέσα τής αγωγής έθεσα τον βασικό στόχο τής Ανθρωπαγωγικής συμπυκνωμένο στο εξής ερώτημα :

– Ποιος μπορεί να είναι ο στόχος τής Παιδείας και τής συναρτώμενης με αυτήν Εκπαίδευσης για την προαγωγή τού νέου ανθρώπου, ώστε μετέχοντας στο κοινωνικό γίγνεσθαι με γνώμονα την οικουμενική συνείδηση να ενεργεί ως ελεύθερη, υπεύθυνη και δημοκρατική προσωπικότητα; Δηλαδή να έχει ενεργό συμμετοχή σ΄ αυτό αναλαμβάνοντας την ευθύνη των πράξεών του, όχι κατά το παράδειγμα που προβάλλει ο εκάστοτε και καθ’ οιονδήποτε τρόπο ισχυρός, αλλά κατά την συνείδησή του, προκειμένου ο προσανατολισμός των ενεργειών του να έχει όχι ατομικό (το άτομο εδώ με την έννοια είτε τού ενός είτε τής ομάδας) αλλά υπερατομικό και υπερτοπικό χαρακτήρα.

Και απαντώντας στο ερώτημα αυτό είπα μεταξύ άλλων τα εξής:

(i) Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, στο πλαίσιο τής ελεύθερης διακίνησης και συνάντησης ιδεών, αγαθών και προσώπων, το “άγνωστο” Σχολείο τού αύριο δεν μπορεί να έχει στην είσοδό του επιγραφή διαφορετική από την εξής: «Σχολείο κοινωνικής συναντίληψης».

(ii) Εάν θέλουμε να συζητήσουμε για μέσα αγωγής των ανθρώπων με στόχο την υπέρβαση της διάκρισης και τής διαφοράς, η οποία σημειωτέον πολλές φορές καταλήγει στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, δεν θα πρέπει να επιζητούμε παράλληλα και την με κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο προαγωγή τής λήθης ή της
απόσβεσης, αλλά να γνωστοποιούνται σε κάθε άνθρωπο και με κάθε δυνατό τρόπο τα αίτια, οι στόχοι και οι συγχρονικές και διαχρονικές συνέπειες τέτοιων συμπεριφορών.

(iii) Η συλλειτουργία των ανθρώπων μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι θα πρέπει να πραγματοποιείται όχι μόνο κατά το μέτρο των υποκειμενικών αποφάσεων και δυνατοτήτων αλλά και των αντικειμενικών υποχρεώσεων.

Επαναλαμβάνοντας εδώ σήμερα τις σκέψεις αυτές προσθέτω, ότι όλα αυτά οικοδομούνται μέσω “διακηρύξεων” κ.ά. “οδηγιών” και “ρυθμίσεων”, οι οποίες όμως προοδευτικά καθίστανται ψευδεπίγραφες.

Διότι, ενώ προβάλλονται και προσφέρονται εν ονόματι της αγάπης, της ισότητας κ.ά. συμβολικών μηνυμάτων, στην εφαρμογή τους αποδομούν διαχρονικές αρχές και αξίες. Κατά συνέπεια καθίσταται επιτακτική πλέον η ανάγκη διαφύλαξής τους ως κόρης οφθαλμού και μετάδοσής τους στους νέους, προκειμένου και αυτοί στη
συνέχεια να ενεργήσουν αναλόγως.

Οπότε το ζητούμενο επικεντρώνεται στο πώς ο νέος άνθρωπος θα καταστεί ικανός όχι απλώς να δέχεται ή να υιοθετεί θεωρητικά γενικώς αποδεκτές αρχές και αξίες, αλλά και να ερευνά και να μελετά τον τρόπο με τον οποίο η εφαρμοστική πρακτική τους δεν θα τις καταργεί ή δεν θα τις αναιρεί με μονόπλευρες προσεγγίσεις. Υπ΄ αυτές
τις συνθήκες η απάντηση στο ερώτημα αυτό καθίσταται πλέον ακόμη δυσκολότερη, όταν ο εν εξελίξει νέος άνθρωπος δέχεται αντιφατικές πληροφορίες και ερεθίσματα με την μία πλευρά να περιορίζεται προοδευτικά και την άλλη να μεγεθύνεται και να γιγαντώνεται ανησυχητικά.

Κλείνω τον ενδεικτικό αυτό προβληματισμό λέγοντας ότι, όπως διαμορφώνεται πλέον το περιβάλλον στο οποίο εξελίσσονται οι νέοι άνθρωποι, την απάντηση στο κάθε ζητούμενο την δίνει -κατ΄ αρχήν- μόνο η εξήγηση, η ερμηνεία τού γιατί, για ποιο λόγο, με ποια κριτήρια επιλέγω μία πορεία ζωής, στηριζόμενος στις αρχές και τις
ιδέες που την διέπουν και αγνοώντας ή απορρίπτοντας μία άλλη πορεία.

Μεταβαίνοντας τώρα από την θεωρία στην πράξη -και λαμβανομένου πάντοτε υπόψη ότι πρόκειται περί νέων ανθρώπων- για μία τέτοια εξήγηση θα χρειαστούν κάποια επιπρόσθετα μέσα, κάποιες τεχνικές, κάποιες διδακτικές μέθοδοι, οι οποίες βέβαια είναι γνωστές στην Παιδαγωγική- Ανθρωπαγωγική Επιστήμη και στις οποίες
θα αναφερθώ επιγραμματικά στο τέλος τής εισήγησης.

III. ΟΙ ΔΥΟ ΠΥΛΩΝΕΣ

Προκειμένου να καταστεί σαφής-ορατή η συλλογιστική, για το με ποια κριτήρια θα πρέπει να επιλέξω την μία από αντίθετες δύο πορείες, θα επιχειρήσω μία ερμηνευτική προσέγγιση των χαρακτηριστικών των δύο αυτών δρόμων παρομοιάζοντάς τους με δύο δίκτυα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία περνούν από αντίστοιχους πυλώνες. Δύο δίκτυα για τα οποία η αγωγική διαδικασία, απευθυνόμενη στους νέους ανθρώπους, οφείλει να εξηγήσει, ώστε αυτοί να το κατανοήσουν, με ποιο απ΄ αυτά και για ποιο λόγο ενδείκνυται/οφείλουν/είναι αναγκαίο να συνδεθούν, ώστε να έχουν την ισχύ εκείνη, που θα τους επιτρέπει να μετέχουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι, σύμφωνα με διαχρονικές αρχές και αξίες, όπως π.χ. αυτές που εκφράζουν «το Πνεύμα και το Όραμα του 1821» και όχι με σημερινές μεταλλαγμένες και ομογενοποιημένες αξίες, όπως αυτές που οιονεί παθητικά αποδεχόμεθα, ακόμη και όταν δεν συμφωνούμε με αυτές.

ΙΙΙ.1. Πυλώνας Β’

Αρχίζω από το δίκτυο τού Β΄ Πυλώνα, δηλαδή του προς απόρριψη δικτύου παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι το δίκτυο που παρέχεται από έναν παμμέγιστο Πυλώνα-Ουρανοξύστη, ο οποίος δίνει ενέργεια αποκλειστικώς και μόνο -και ουσιαστικά δωρεάν- στα “ΜΕΣΑ” που μπορούν να προβάλλουν την συμμόρφωση των πολλών με τους παροντικούς στόχους των ολίγων, αποδομώντας αρχές και αξίες με σημαία την ονομαστική ισότητα, η οποία καταντά να μεταλλάσσεται στην πράξη με τέτοιο τρόπο, ώστε τελικά να μιλάμε για “ανισότητα της ισότητας”. ^iv

Σημειώνω εδώ παρενθετικά, ότι την έννοια της κατ΄ όνομα ισότητας την τονίζω σε κάθε ευκαιρία και ειδικά όταν ο λόγος αφορά στην «Λειτουργική -και όχι χωροταξική-Κοινωνική Ένταξη και Ενσωμάτωση με Ποιότητα Ζωής των Προσώπων με Αναπηρίαv -και όχι ΑμεΑ».

Έτσι δεν με βρίσκει σύμφωνο, όπως άλλωστε έχω ήδη γράψει, ο όρος «συμπερίληψη» που έγινε ευρύτερα, γνωστός κατά τους Παραολυμπιακούς τού Τόκιο ^vi, έχοντας ήδη προτείνει από ετών τον όρο «συναντίληψη^vii».

Σεβασμιώτατε, παρακαλώ να μου επιτραπεί να επισημάνω ότι οι αναφορές αυτές στα Πρόσωπα με Αναπηρία μΑ είναι επιπρόσθετα αναγκαίες και για το γεγονός τής χθεσινής διακεκριμένης ημέρας τής 3ης Δεκεμβρίου, καθιερωμένης ως Παγκόσμιας Ημέρας Ατόμων με Αναπηρία, κατά την οποία και προώθησα συνδυαστικά με την
σημερινή εκδήλωση το παρακάτω μήνυμα.

Το μήνυμα της ημέρας :

Συναντίληψη με αναλογική συμπληρωματικότητα για λειτουργική και όχι χωροταξική σχολική, επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση ανθρώπων με αναπηρία.

Επανερχόμενος τώρα στο δίκτυο παροχής τής ενέργειας του Β’ Πυλώνα σημειώνω, ότι αυτή θα πρέπει να απορριφθεί για το γεγονός και μόνο της χρησιμοποίησης στην ”διαδικασία” παραγωγής τής ενέργειας την καύση “ρυπογόνων” υλών. Διότι, διερευνώντας τους λόγους για τους οποίους επιδιώκει κάποιος (ενσυνείδητα ή “παρωθούμενος”) να συνδεθεί με το δίκτυο αυτό, βλέπουμε ότι η συνισταμένη των λόγων αυτών θα μπορούσε να διατυπωθεί με την εξής γραμματική πρόταση: σφοδρή και διακαής επιθυμία (πρόδηλη ή συγκεκαλυμμένη) να έχει κάποιος την ειδική εκείνη ισχύ, που θα τού επιτρέπει να μετέχει στο κοινωνικό γίγνεσθαι ατομοκεντρικά. Δηλαδή με αυτό που θα του δίνει την δυνατότητα της σημερινής -παροντικής-συμπερίληψης σε ένα αδιόριστο σύνολο με σημαία την ήσσονα προσπάθεια και με μόνο ζητούμενο τις μέγιστες δυνατές και παντός είδους ατομικές απολαύσεις και, ως εκ τούτου, με άγνοια του Άλλου, όπως και αν προσδιορίζεται αυτός με την προσωπική αντωνυμία τού β’ και του γ’ προσώπου τόσο στον ενικό όσο και στον πληθυντικό (σύ, αυτός, -ή, -ό, σεις, αυτοί, -ές, -ά).

III.2. Πυλώνας Α΄ (=Πυλώνες σε σειρά)

Και ερχόμαστε τώρα στο άλλο, το πρώτο δίκτυο παροχής ενέργειας, το οποίο δεν παρέχεται μέσω ενός μόνο Πυλώνα-Ουρανοξύστη αλλά μέσω Πυλώνων εν σειρά, οι οποίοι θεμελιώθηκαν μέσα στην διαχρονία μεταφέροντας την ειδική εκείνη ενέργεια, την ειδική εκείνη ισχύ που δίνει στον άνθρωπο την δυνατότητα να μετέχει στο κοινωνικό γίγνεσθαι ενεργώντας κατά την διδασκαλία, την πίστη και την πράξη τής Πηγής παροχής της. Δηλαδή της πηγής εκείνης που δίνει ενέργεια υψηλής ισχύος, ώστε ο πυλώνας κάθε εποχής να δίνει την απαραίτητη ισχύ, προκειμένου να λειτουργούμε σύμφωνα με διαχρονικές αξίες και ιδεώδη (αυτοτελώς ή συνδυαστικά κατά περίπτωση) βάζοντας έτσι και την αντίστοιχη επιγραφή στον πυλώνα αυτό.

Αυτή ακριβώς η εθνική και θρησκευτική πίστη λειτούργησε με την ισχύ που διοχετεύτηκε μέσω του Πυλώνα τού 1821, αυτή ακριβώς η διδασκαλία, πίστη και πράξη σηματοδότησε τον αγώνα, αυτό ακριβώς θα πρέπει να γνωρίζουμε, ώστε να μπορούμε [με την διαρκούς ισχύος μέθοδο και τα κατάλληλα σε κάθε εποχή και σε κάθε καιρό διδακτικά μέσα] να μεταδίδουμε στις εκάστοτε νέες γενεές το πνεύμα και το όραμα του 1821.

Αλλά ο Κατηχητής την βιωματική εφαρμογή αξιών και ιδεωδών, όπως είπαμε στην αρχή, την γνωρίζει εκ προοιμίου, την έχει ενστερνισθεί εμπράκτως και έρχεται στη συνέχεια να την μεταδώσει εμπλουτίζοντας όμως συνεχώς την φαρέτρα των διδακτικών μέσων, γιατί βρισκόμαστε πλέον σε μια εποχή που όλα τρέχουν με ιλιγγιώδεις ταχύτητες.

111.2.α. Η ταυτότητα της Επανάστασης του 1821 ^viii

Σε σχετική επετειακή ομιλία (24.3.2018) κλείνοντας την αναφορά στις συνιστώσες τού αγώνα του ’21 για απελευθέρωση και παλιγγενεσία είχα καταθέσει ορισμένες σκέψεις και παρατηρήσεις, τις οποίες και επαναλαμβάνω εδώ σήμερα.

• Η Επανάσταση του 1821 «είναι γεμάτη από στιγμές ηρωισμού και αυτοθυσίας. Κατά τη διάρκειά της αναδείχθηκαν σπουδαίοι ήρωες της ελληνικής Ιστορίας».
• Τα ιδανικά και τα ιδεώδη, τα οποία ενέπνεαν τον κάθε ήρωα και τον κάθε αγωνιστή στην προς την θυσία πορεία και γενικά σε οποιαδήποτε ατομική ή συμμετοχική ενέργεια, είχαν ως αφετηρία την αγάπη για την Ελλάδα. Διότι δεν ικανοποιούσαν καμία προσωπική- ατομική προσδοκία αλλά το υπερατομικό σήμερα και αύριο τής βιολογικής και πνευματικής υπόστασης τού έθνους.
• Η επιλογή αυτή δεν αφορούσε σε φύλο, σε επίπεδο οικονομικό ή κοινωνικό, σε ορισμένες ομάδες· δεν αφορούσε σε οργανωμένο και έμπειρο στρατό με στόχο την υποδούλωση, εκμετάλλευση και εξαθλίωση άλλου λαού.
• Ο Οθωμανός κατακτητής απέβλεπε στην ομογενοποίηση των υπόδουλων Ελλήνων, χρησιμοποιώντας ως μέσο ή λάβαρο αυτής τής προσπάθειας την θρησκεία του.
• Οι Έλληνες υποτάχθηκαν για τα γνωστά αίτια στον Οθωμανικό ζυγό, αλλά δεν υποτάχθηκαν ο πατριωτισμός, το εθνικό φρόνημα, η πίστη στην χριστιανική διδασκαλία, ο αλληλέγγυος αγώνας, ο αλτρουισμός, ο οικουμενικός ελληνισμός.
• Παρά το γεγονός ότι η όλη συγκυρία και οι ποικίλες προκλήσεις -για διαφορετικές έως και αντίθετες ενέργειες από αυτές των ηρώων, των αγωνιστών και των συναγωνιστών- έρχονταν στην καθημερινότητα για να κάμψουν τους Έλληνες συνολικά, αυτό δεν επετεύχθη.
• Διότι όλοι όσοι προαναφέραμε εργάζονταν με φως που έπαιρναν από μία πηγή, η οποία στην προμετωπίδα της δήλωνε την ταυτότητά της με τον ευρύ τίτλο: Αγώνας και Θυσία για ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ και υπότιτλο: με Ελληνική Γλώσσα, Ελληνικό Πολιτισμό, Χριστιανική Θρησκεία.
• Αυτή ακριβώς την θυσία για την διαφύλαξη των ιερών και των οσίων τού έθνους αναγνωρίζουμε και τιμούμε εδώ σήμερα, καθοσον μάλιστα η τιμή αυτή θα πρέπει να αποτελεί ένα διαρκές μήνυμα. Ένα μήνυμα που έχει ως κοινό παρονομαστή των ενεργειών τού ανθρώπου το περί ισότητας και αγάπης ανθρωποκεντρικό κήρυγμα, όχι βέβαια με χαρακτήρα απολογητικό ή ανταγωνιστικό αλλά σωτηριολογικό και αγιαστικό. Ένα μήνυμα που σήμερα εκφράζεται με την μέσω τής θυσίας Πνευματική και Φιλανθρωπική Διακονία, η οποία δεν αντιπαρατίθεται στην φαρισαϊκή ελεημοσύνη, την συμφεροντολογική χορηγία και την προοδευτικά φθίνουσα κοινωνική πρόνοια, αλλά αποτελεί έναν άλλο τρόπο ζωής.
• Αυτός ο τρόπος ζωής τού ανθρώπου δεν υποχρεώνει τον άλλο άνθρωπο σε οποιαδήποτε μορφή δουλείας, αλλά υπηρετεί τόσο την πνευματική ελευθερία, την οποία εξήγγειλε ο Ευαγγελισμός τής Παναγίας Θεοτόκου και εξαγόρασε η θυσία τού Θεανθρώπου, όσο και την σωματική ελευθερία, την οποία καθαγίασε η θυσία των αγωνισθέντων για την αποτίναξη τού Οθωμανικού ζυγού και την παλιγγενεσία.
• Και τα δύο συνεορταζόμενα γεγονότα ευαγγελίζονται την επελθούσα σωτηρία αυτοτελώς και συνδυαστικά, καθόσον μάλιστα το πρώτο γεγονός, δηλαδή η σωτηρία από την αμαρτία, αποτελεί και αξιακή αφετηρία για το δεύτερο αυτό τής απαλλαγής από την δουλεία.
• Η σωτηρία δεν επέρχεται αφ’ εαυτής, αλλά συντελείται με την θυσία τού ενός για τον Άλλον-ους.
• Η διαφορά στις δυο μορφές θυσίας έγκειται στο ότι η πρώτη προσφέρεται από τον Θεάνθρωπο και η δεύτερη από τους ήρωες και τους αγωνιστές.
• Η θυσία και για τις δυο μορφές σωτηρίας έχει ταυτόσημο σκοπό, την επικράτηση τής δικαιοσύνης.

IV. ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΘΑ ΠΡΟΕΛΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ^ix

– Η οφειλή των ωφελούμενων από τα αποτελέσματα τής θυσίας που προαναφέραμε, δεν μπορεί να αποδίδεται με μια ημερήσια κατ’ έτος επετειακή εκδήλωση, αλλά θα πρέπει να προκύπτει μέσα από έμπρακτες αποδοχές, όπως οι ακόλουθες:

(i) Να αυτοπροσδιορίζεται με την συνεχή πραξιακή της διάσταση, όπως αυτοπροσδιορίστηκε κατά την πορεία του ο αγώνας αποτίναξης τού οθωμανικού ζυγού και να μην διεκδικεί την αποκλειστικότητα έκφρασής της.

(ii) Να αναγνωρίζει ότι η θυσία αποτελεί προσφορά, η οποία συνίσταται στο κληροδότημα που άφησαν στο έθνος όσοι Έλληνες θυσιάστηκαν, προκειμένου το κληροδότημα αυτό μετά το τέλος τού αγώνα να χρησιμοποιείται ανεμποδίστως από τους διασωθέντες, από τα παιδιά τους και από τις επόμενες γενιές. Δηλαδή να χρησιμεύει ως παρακαταθήκη αξιών για το εκάστοτε σήμερα και ως καταπίστευμα για το εκάστοτε αύριο.

(iii) Να έχει συνεχώς κατά νουν, ότι όσα προαναφέρθηκαν μπορούν να έχουν διαρκή ισχύ υπό έναν απαράβατο όρο, η μη τήρηση τού οποίου τα καθιστά αυτομάτως και συνολικά άκυρα. Συγκεκριμένα, στη Βίβλο τής Δωρεάς, η οποία είναι υπογεγραμμένη όχι με μελάνι αλλά με αίμα των θυσιασθέντων και η οποία, ευτυχώς, φυλάσσεται στο υποθηκοφυλακείο τής εθνικής μας Ιστορίας υπάρχει ο εξής δεσμευτικός-ανελαστικός όρος: «Μή δώτε τό άγιον τοις κυσί μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αυτούς έν τοις ποσίν αυτών καί στραφέντες ρήξωσιν ύμας.» (Ματθ. ζ’6).

Και επειδή άγια για τους Έλληνες αποτελούν και τα όσα ευαγγελίζονται οι δυο εορτασμοί και συγκροτεί ο συνεορτασμός, ο οποίος και προσδιορίζει την ταυτότητά τους, εάν δώσουμε τα άγια τής πίστεως στους σκύλους και βάλουμε εμπρός στους χοίρους τα πολύτιμα μαργαριτάρια τότε, αφενός μεν, αποποιούμεθα την κληρονομιά των θυσιασθέντων αγωνιστών, προσβάλλοντάς τους έτσι με τρόπον ανήκεστο, και αφετέρου, επαναλαμβάνουμε τα όσα οδηγούν σε κάθε μορφής δουλείας.

(iv) Η αξία τού δεσμευτικού όρου που προαναφέραμε είναι δισδιάστατη. Διότι μας δίνει την δυνατότητα, αφενός μεν, να μπορούμε να ζούμε ελευθέρως χαίροντες για τις πνευματικές αξίες, αλλά κυρίως για τα υλικά αγαθά που μας επιτρέπουν οι αξίες αυτές να απολαμβάνουμε, και, αφετέρου, να συμπεριφερόμαστε τιμίως εκπληρώνοντας και εμείς με την σειρά μας τις υποχρεώσεις μας. Δηλαδή, να παραδώσουμε στο αύριο -ως οφείλουμε- την παρακαταθήκη ακεραία και μάλιστα αλληλεγγύως και εις ολόκληρον και όχι έχοντάς την απισχνάνει ή δαπανήσει ως άσωτοι υιοί.

(ν) Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Σημαίνει: όχι αποδίδοντες το μέρος που έκαστος δαπάνησε, αλλά ούτε καν εφαρμόζοντες επιμερισμό τής οφειλής, ώστε να καταβάλλει έκαστος ισομερώς ό,τι τού αναλογεί. Επίσης το ακέραιο, ως προς τα υλικά αγαθά, δεν επιτρέπει το διευρυμένο, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι κάτι θα πρέπει να αφαιρεθεί από τους άλλους, εκτός εάν το αφαιρέσουμε από τον εαυτό μας, υιοθετώντας έτσι εμπράκτως την θυσία.

(vi) Η προδοσία και η προσωπική υποτέλεια για ατομικό όφελος και ως εκ τούτου η δουλεία τού Άλλου δεν πρέπει να επιζητεί την εν καιρώ αντεκδίκηση, διότι αμφότεροι θα ζημιωθούν και ο ωφελούμενος θα είναι ένας τρίτος.

(vii) Από την άλλη πλευρά οι ενδογενείς και εξωγενείς “αρρυθμίες” ή “επιδιώξεις” που λειτούργησαν αυτοτελώς ή/και συνδυαστικά κατά την προσπάθεια αναγέννησης τού ελληνικού κράτους δεν πρέπει να αποτελούν διαρκές πρόσταγμα προς αιτιολόγηση τής παρανομίας και τής παραβατικότητας, αλλά να είναι μηνύματα για επιφυλακή και σώφρονα λογισμό.

(viii) Εάν λοιπόν δεν γνωρίζουμε από την εμπειρία τού παρελθόντος τι βλάπτει και τι ωφελεί, εάν δεν γνωρίζουμε τι πού και γιατί οφείλουμε, δεν φερόμαστε απλώς εγωιστικά -ως εάν να προερχόμαστε από παρθενογένεση-, αλλά προδίδουμε αυτούς από τους οποίους προερχόμαστε. Και μάλιστα η στάση αυτή αποτελεί εσχάτη προδοσία, αφού το δέντρο, που έχουν ποτίσει με το αίμα τους και τού οποίου τους καρπούς δεν απήλαυσαν οι ίδιοι αλλά οι επερχόμενοι, είτε αφήνεται απότιστο, ξεραίνεται και καταπίπτει [δρυός πεσούσης…] είτε κόπτεται για να πωληθεί για καυσόξυλα και έτσι το αύριο να βρει την έρημη γη που άφησε το σημερινό χθες.

(ix) Το νέο μήνυμα ότι μία είναι η αξία, το υλικό κέρδος, είναι ένας “άγγελος κακών”, σχεδόν για όλους. Διότι η μακροοικονομία, ως παγκοσμιοποιημένη στόχευσή του, χρησιμοποιεί την “τεχνική” τής μεν ομογενοποίησης των προϊόντων και στην ομογενοποίηση τού πληθυσμού τής γης, τής δε μεταλλαγής τους και στην μεταλλαγή των
αξιών.

(x) Ούτως εχόντων των πραγμάτων οδηγούμεθα σε εθελούσια δουλεία και έτσι παραιτούμεθα από το συνυπεύθυνο τής απομάκρυνσης τού ανθρώπου από διαχρονικά ιδεώδη, όπως αυτό τής θυσίας τού ανθρώπου για τον άνθρωπο σύμφωνα με το πρότυπο τής θυσίας τού Θεανθρώπου.

V. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΙΛΗΨΗΣ

V.1. Η έννοια της συναντίληψης στη λεξικογραφία

Σύμφωνα με την λεξικά^x, η σύνθετη λέξη συναντίληψη σημαίνει:

α) ταύτιση απόψεων [“ευρεία/πλήρης συναντίληψη”, “συναντίληψη των κοινωνικών εταίρων /κυβέρνησης-αντιπολίτευσης (πβ. συναίνεση)”, “διαπιστώθηκε απόλυτη συναντίληψη μεταξύ των δύο κυβερνήσεων για το θέμα” (πβ. ομοφωνία)],

β) συνδρομή (πβ. υποστήριξη),

γ) από κοινού βοήθεια, συμπαράσταση ( ”ο υπουργός ζήτησε από τα πολιτικά κόμματα συναντίληψη για την αντιμετώπιση της βίας”. Συνώνυμα: συμπαράσταση, αρωγή.

V.2. Το διαχρονικό μήνυμα της Χριστιανικής “συναντίληψης”

Τα προαναφερθέντα στις ενότητες III.2. και IV αποκτούν πλήρη μορφή, δηλαδή ολοκληρωμένη εικόνα, μέσω της αμφίπλευρης επενέργειας της χριστιανικής συναντίληψης (προσφέροντος και δεχόμενου), όπως αυτή εκφράστηκε ως διδασκαλία, ως αίτημα, ως έμπρακτο παράδειγμα, ως θυσία, ως ανιδιοτελής πράξη, ακόμη και ως προσδοκία-αίτημα.

Αλλά για να εγκλιματιστούμε στην προσέγγιση της εννοίας τής συναντίληψης, ας θυμηθούμε ένα στίχο των Ψαλμών και μια περικοπή από την Κ.Δ.:

(i) «… σύ δέ, Κύριε, άντιλήπτωρ μου εί, δόξα μου και ύφών την κεφαλήν μου», Ψαλμός, 3,4).
Συ όμως, Κύριε, είσαι ο βοηθός και ο προστάτης μου. Συ είσαι η ζωή και η δόξα μου, που θα με δοξάσης πάλιν και θα σηκώσης υψηλά το κεφάλι μου, ενώ τώρα το κρατώ σκυμμένο από την εντροπήν^xi.

(ii) «Η δε Μάρθα περιεσπάτο περί πολλήν διακονίαν επιστάσα δε είπε’ Κύριε, ου μέλει σοι ότι η αδελφή μου μόνην με κατέλιπε διακονείν; Ειπέ ούν αυτή ίνα μοι συναντιλάβηται». (Λουκ. 10, 40)

[«Κύριε, δεν σε μέλει που η αδελφή μου με άφησε μόνην να υπηρετώ; Πες της λοιπόν να με βοηθήση^xii.»

Εξετάζοντας λοιπόν την κατά Χριστόν έννοια της συναντίληψης διαπιστώνουμε, ότι αυτή αποτελεί μια υπέρτερη της συμπερίληψης έννοια και πράξη, την οποία και εμπεριέχει στο εννοιολογικό περιεχόμενό της, διότι για τον πιστό η πρώτη αποτελεί το sine qua non, δηλαδή την απαραίτητη προϋπόθεση για να λειτουργήσει πλήρως η ενέργεια της δεύτερης.

Και είναι φυσικό να θεωρείται η δεύτερη ως ένα από τα χαρακτηριστικά τής πρώτης, αφού η έμπρακτη και ανιδιοτελής έκφραση της πρώτης θεμελιώνεται σε μοναδικά αξιακά στοιχεία, όπως :

(α) η ισότητα,

(β) η Καινή Εντολή τής αγάπης,

(γ) τα δείπνα αγάπης,

(δ) η θυσία,

(ε) η αναλογική συμπληρωματικότητα^xiii, η οποία επιτρέπει την λειτουργία τής ισότητας κατά την αληθή υπόσταση της.

V.3. Το διαχρονικό μήνυμα της Χριστιανικής “συναντίληψης” ως επίκληση-αίτημα

Κάνοντας τώρα ένα άλμα 18 αι. (από την εποχή που γεννήθηκε η ολοκληρωμένη έννοια τής συναντίληψης), θα δούμε την έννοια τού όρου αυτού και σε μια άλλη διάσταση. Δηλαδή ως επίκληση-αίτημα πλέον και συγκεκριμένα όπως εμφανίζεται μέσα από ενέργειες και δράσεις κατά την έναρξη της Επανάστασης του 1821. Την πληροφορία αυτή την λαμβάνουμε από μία πρόσφατη Έκδοση της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας τής Ελλάδος υπό τον τίτλο: “Επιστολή των αγωνιζομένων Ελλήνων προς τους ηγεμόνες της Ευρώπης κατά το 1821”, καθώς και τον ίδιο τίτλο στην γαλλική και αγγλική, και υπέρτιτλο 1821-2021 (Έκδοση Α’ 2020).

Η επιστολή αυτή, η οποία συντάχθηκε από τον Μηνά Μινωίδη δύο μήνες μετά την έναρξη της Επανάστασης του 21, εκφράζει εκτός των άλλων και το Θρησκευτικό φρόνημα των αγωνιζομένων Ελλήνων.

Προλογίζοντας την υπόψη έκδοση ο Πανιερώτατος Φαναρίου Αγαθάγγελος σημειώνει τα εξής: «Η επιστολή […] σύμφωνα με ιστορικές πληροφορίες απεστάλη στο συνέδριο της Βερόνας, που διεξήχθη το φθινόπωρο του 1822 με πρωτοβουλία της Αυστρίας και ήταν μία διπλωματικού επιπέδου συνάντηση των εκπροσώπων των κρατών τής Ιεράς Συμμαχίας με θέμα συζήτησης τα φλέγοντα τότε ζητήματα στην Ευρώπη και στόχο την αντιμετώπιση των διαφόρων επαναστατικών κινημάτων της εποχής. [.]
Αν και δεν αναφέρεται ο συντάκτης της επιστολής, γνωρίζουμε ότι πρόκειται για τον σπουδαίο λόγιο Κωνσταντίνο Μηνά (επί το αρχαιοπρεπέστερον Μηνά Μινωΐδη κατά την συνήθεια των ουμανιστών της εποχής), ο οποίος καταγόταν από την Έδεσσα (1788, Έδεσσα-1859, Παρίσι) και ήταν σημαντικός, αν και εν πολλοίς όχι προβεβλημένος εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, καθώς επίσης πρωτοπόρος τής αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα.

Ο Μινωίδης, φιλόλογος, σχολάρχης και άνθρωπος πολύ μεγάλης αρχαιομάθειας, ήλθε γρήγορα σε άμεση επαφή με το πνευματικά ρεύματα της Ευρώπης» (σ.11-12).

Έτσι με το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στη διάδοση των ειδήσεων και των ιδεών του Αγώνα στον ευρωπαϊκό χριστιανικό κόσμο. Στο Παρίσι δημοσιεύει (στην ελληνική και την γαλλική) μεταξύ των άλλων και την επιστολή : “Τοις κραταιοτάτοις εν Ευρώπη βασιλεύσιν” ( 28 Μαΐου 1821)^xiv.

Η επιστολή αυτή 32 χρόνια αργότερα εκδόθηκε και από τον Σπ. Ζαμπέλιο και τυπώθηκε στο τυπογραφείο ”Σχερία” τής Κέρκυρας, ενώ τα αντίστοιχα σχετικά κείμενα τού πρωτοτύπου τής έκδοσης στην Ελληνική (Αττική διάλεκτος) και την Γαλλική είναι προσπελάσιμα μέσω τής Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Νεοελληνικών Σπουδών “Ανέμη” τού Πανεπιστημίου τής Κρήτης. Σημειώνεται ότι η προαναφερθείσα πρόσφατη έκδοση της Α.Δ. αποτελεί τρίγλωσση απόδοση στην Νεοελληνική την Αγγλική και την Γαλλική.

Από τις υπόψη πηγές παραθέτουμε ενδεικτικά αποσπάσματα (τόσο από το κείμενο στην Αττική διάλεκτο όσο και από την απόδοση στη Νεοελληνική}.

Δηλαδή, «Εξοχώτατοι και αξιοσέβαστοι βασιλείς της Ευρώπης. Πόσο φοβερά δεινά έχουμε υποστεί οι δυστυχείς Έλληνες από τους αδικότατους και τυραννικότατους Οθωμανούς, ούτε εσείς το αγνοείτε, ούτε κανείς από τους πολίτες της ευδαίμονος Ευρώπης. Διότι πολλοί Ευρωπαίοι είδαν και, όσο ήταν εφικτό, ο καθένας με τις συγγραφές του διεκτραγώδησε, πόσο μεγάλα αδικήματα διέπραξαν αυτοί οι τύραννοι εδώ και πάρα πολύ καιρό. Όμως, το πόσο φοβερά είναι αυτά που ήδη τώρα εναντίον μας αποτολμούν, αυτό είναι αδύνατο με λόγια κάποιος να το περιγράψει· αλλά και όποιος το ακούσει, απίστευτο θα του φανεί. Αρμόζει λοιπόν σε Εσάς που φροντίζετε για την ειρήνη της Ευρώπης, όχι λιγότερο μάλιστα για την ιερότατη θρησκεία της, που τόσο ασεβώς από αυτούς τους διεστραμμένους περιφρονείται, αλλά και για τη δική σας ευφημία, την οποία έχετε λάβει από όλους τους ανθρώπους της υφηλίου, αρμόζει να μη μας αφήσετε τους ταλαίπωρους Έλληνες [η υπογράμμιση του ομιλούντος/γράφοντος, έχοντος κατά νουν και τα παρατιθέμενα στην υποσημείωση™] να αποκλεισθούμε αδίκως από αυτούς τους βαρβάρους. Διότι απάνθρωπο θα είναι κατά τη δική σας ένδοξη βασιλεία να απολεσθούν ολοσχερώς οι Έλληνες, τους οποίους οφείλατε να λυπηθείτε, αφενός σεβόμενοι το όνομα της Ελλάδος, αφετέρου ενθυμούμενοι τα αγαθά που γεννήθηκαν σε σας από τη σοφία των προγόνων μας».

Ο Έλληνας και γαλλόφιλος Μηνωίδης, προκειμένου να αιτιολογήσει και να στηρίξει τον επαναστατικό αγώνα των Ελλήνων και εξηγώντας με την επιστολή – αναφορά του γιατί ο μεν αγώνας είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, η δε επιτυχής έκβασή του είναι ζήτημα στήριξής του εκ μέρους των ευρωπαϊκών δυνάμεων, καταθέτει μεταξύ άλλων και τα εξής.

«Επειδή όμως σε κάποιους, και μάλιστα ομοθρήσκους μας -από τους οποίους κανείς που υποφέρει τόσο δεν θα περίμενε ποτέ αντίθετη στάση-, το εγχείρημά μας κάποια άλλη εντύπωση έδωσε, ώστε να κινδυνεύουμε και να θεωρηθούμε ένοχοι που παίρνουμε τα όπλα εναντίον των εξουσιαστών μας, γι’ αυτό πρέπει να προσπαθήσουμε με συντομία και σε αυτούς να εξηγήσουμε όσα υφιστάμεθα και σε εσάς ολοφάνερα να καταστήσουμε τα αδικήματα αυτών των τυράννων. Με αυτόν τον τρόπο πιστεύουμε ότι και το δικό μας έργο θα αποδειχθεί ευσεβέστατο, αλλά και η δική Σας βοήθεια θα φανεί ότι είναι αναγκαιότατη και ότι για πολύ δίκαιο σκοπό θα παρασχεθεί. [.]
Και διακήρυτταν ότι εμείς οι “άπιστοι” (γιατί έτσι ονομάζουν τους Χριστιανούς) γι’ αυτόν τον λόγο γεννηθήκαμε στον κόσμο, για να είμαστε υπόδουλοι στα θελήματα τους και να υπηρετούμε τις επιθυμίες τους. Εμείς λοιπόν στερούμενοι όσα οι θείοι αλλά και οι ανθρώπινοι νόμοι έδωσαν στον καθένα μας για να ζει, και επίσης βλέποντας τις γυναίκες μας να ατιμάζονται και τα παιδιά μας να αρπάζονται από τους τυράννους, αλλά και τους ίδιους τους εαυτούς μας από μέρα σε μέρα αλόγιστα να χάνονται, και μη μπορώντας από κάπου να ελπίζουμε κάποια απαλλαγή από τα δεινά μας, μακαρίζαμε όσους πέθαιναν και απαλλάσσονταν έτσι από τα δεινά, ενώ τους εαυτούς μας ελεεινολογούσαμε για την άθλια ζωή μας. Είναι τόσο μεγάλα τα εναντίον μας αδικήματα, που ζούμε βίο εντελώς παράδοξο και αθλιότερο ακόμα και από αυτόν των αλόγων ζώων.[.]

Κι ενώ υπέφεραν αυτά, ο δυνάστης γίνεται αγριότερος και από τον ίδιο τον εαυτό του, και τον παναγιώτατο Πατριάρχη μας και τη Σύνοδό του καταδικάζει στον πιο ατιμωτικό θάνατο.[…] Και ήταν ημέρα της του Χριστού Αναστάσεως η μέρα που τα πάθαιναν αυτά. Την ώρα που εσείς οι ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΤΑΤΟΙΒΑΣΙΛΕΙΣ και όλος ο χριστεπώνυμος λαός της Ευρώπης που εξουσιάζετε πανηγυρίζατε με χαρά, την ίδια ώρα σε εκείνους, ενώ πανηγύριζαν στον θείο ναό, αιφνιδίως επιτίθενται οι βάρβαροι με κραυγές και αλαλαγμούς. Άλλους χριστιανούς τους φόνευσαν, τους πιο πολλούς τους τραυμάτισαν, ενώ άλλους τους συνέλαβαν και τους απαγχόνισαν.[…] Ήταν αδύνατον οι ίδιοι νόμοι να συμφέρουν και εμάς και εκείνον, καθώς η θρησκεία του ήταν αντίθετη προς τη δική μας, των χριστιανών. […] Επειδή όμως οι θρησκείες μας τόσο πολύ διέφεραν μεταξύ τους, δεν μας έβλεπαν σαν ανθρώπους αλλά σαν σκυλιά, γι’ αυτό και κάθε επιθυμία τους ήταν ήδη επικυρωμένος νόμος· όσα εναντίον μας ήθελα να πράξουν, τόσοι ήταν και οι νόμοι τους. [.]

Αλλά ακόμα και αν δεν έλεγε κάποιος ότι αποκτήσατε όλα αυτά από τους προγόνους μας, όμως και μόνο επειδή είμαστε ομόθρησκοι με εσάς θα έπρεπε να μας σώσετε. Από τον ίδιο τον θείο νόμο μας παραδίδεται ως εντολή το να συμπάσχει κάποιος με τους οικείους και τους δικούς του ανθρώπους, όταν φερ’ ειπείν ο Παύλος βοά και λέει ότι πρέπει οι πιστοί να προνοούν για τους οικείους και για τους δικούς τους (Α’ Τιμ. 5, 8 “εί δέ τις των ίδιων και μάλιστα των οικείων ού προνοεί, την πίστιν ήρνηται και έστιν άπιστου χείρων”). Τι είναι περισσότερο ενδεικτικό της οικειότητας και ταυτίσεως με κάποιον από το να μετέχει κανείς εξίσου των θείων Χαρίτων; Και τι άλλο συνδέει περισσότερο τους ανθρώπους από το να έχουν την ίδια πίστη; […]

Πότε κάποιος θα φαινόταν ότι είναι φιλάνθρωπος, παρά όταν εναντιώνεται σε αυτούς που φονεύουν αθώους; Και εκείνος ο Μωυσής όταν είδε κάποιον Αιγύπτιο να χτυπά έναν ομόθρησκό του Εβραίο και σκότωσε τον υβριστή, θεωρήθηκε ότι κάνει δίκαιη και ευσεβή πράξη. [.]

Δεν είναι αληθές αυτό που εσφαλμένα λέγουν κάποιοι, ότι όσο αυτός εξουσιάζει, υπάρχει ισορροπία στην Ευρώπη, αλλιώς η ισορροπία θα διασαλευθεί. Μας είναι ακατανόητο από πού το συμπεραίνουν αυτό. Είναι φανερό ότι αν υπάρχει βασιλιάς που σέβεται τους νόμους, τότε μόνο είναι βάσιμη ισορροπία, όχι όταν εξουσιάζει ένας δυνάστης» […]. Και η επιστολή κλείνει με τον επίλογο:

V.4.  Η επίκληση της “συναντίληψης” μαρτυρία ταυτότητας

Τα επιχειρήματα, τα οποία διατρέχουν κάθε παράγραφο και κάθε πρόταση της αναφοράς- επιστολής από την αρχή μέχρι το τέλος της, είναι κατά σειρά συχνότητας τα εξής:

(α) Η κοινή χριστιανική θρησκεία (περίπου 80 φορές γίνεται αναφορά σε όρους που αναφέρονται ή έχουν σχέση με την χριστιανική θρησκεία).

(β) Τα δυσθεώρητα ανθρωπίνοις λογισμοίς δεινά που οδηγούν τους Έλληνες στην επανάσταση. (γ) Το αστήρικτο των λόγων τού “βέτο” της Ιερής Συμμαχίας.

(δ) Οι επαπειλούμενοι κίνδυνοι για την Ευρώπη εάν ο δυνάστης αφεθεί ανενόχλητος.

(ε) Η συμπεριφορά τού αλλόθρησκου ηγεμόνα, η οποία δεν είναι όμοια με αυτή των ηγεμόνων τής Δύσης. Έπειτα από αυτά θεωρώ ότι το εύρος τής εννοίας τής χριστιανικής συναντίληψης και η ταυτότητα των επί 400 χρόνια υπόδουλων Ελλήνων προκύπτουν και από μια επιστολή που ίσως πολλοί από εμάς, και πρώτος ο ομιλών, δεν γνωρίζαμε και για τους λόγους αυτούς αποτέλεσε και τον κεντρικό άξονα επετειακής ομιλίας υπό τον τίτλο: «Δύο μήνες μετά, πριν 200 χρόνια» ^xvi, γύρω από τον οποίο κινήθηκαν και δυο βασικές αναγωγές υπό την μορφή των εξής ερωτημάτων.

-Διακόσια χρόνια μετά την επανάσταση του 1821 τι έχει αλλάξει και τι δεν έχει μεταβληθεί μέσα στην διαχρονική αυτή πορεία της Ελλάδας;

-Πώς διαμορφώνοντα τα πράγματα μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον;

VI. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ, ΠΡΟΤΑΣΗ

Ολοκληρώνοντας τις σκέψεις σχετικά με το ερώτημα του Συνεδρίου θα έλεγα συμπερασματικά τα εξής: Το ενδιαφέρον μας θα πρέπει να προσανατολιστεί, κατ’ αρχάς στο πώς θα έχουμε σε απόλυτο βαθμό έτοιμη την “πληροφορία-γνώση” και κυρίως ως “παράδειγμα-πρότυπο” και στη συνέχεια στο πώς θα εκσυγχρονίσουμε τα μέσα μετάδοσής της. Βέβαια τα μέσα μετάδοσης του μαθησιακού αγαθού, το οποίο περιλαμβάνει [πρέπει να περιλαμβάνει] αρχές, αξίες, οράματα κ.λπ., τα προσφέρει ήδη η Παιδαγωγική Επιστήμη. Έτσι σήμερα που όλα μεταβάλλονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν και βασικές παιδαγωγικές αρχές, όπως: η παιγνιώδης μορφή μάθησης, η αξιοποίηση της κατ’ αίσθηση αντίληψης, η διαθεματική προσέγγιση της γνώσης, η επ’ ευκαιρία διδασκαλία-μάθηση. Όμως πέραν αυτών θα πρέπει να αναζητηθούν και τεχνολογικά μέσα, χωρίς να παραθεωρείται η ανάγκη συνεργατικής μεταξύ κατηχητών δημιουργίας «Οδηγού Καλών Πρακτικών»^xvii, ενός οιονεί “θεσμού” που από της εισόδου μας στην Ε.Ε. (1981) και εξής χρησιμοποιείται γενικότερα όλο και περισσότερο.

Οπότε είναι αναγκαία η μελέτη μιας ολοκληρωμένης πρότασης, ώστε εν τέλει να αντιμετωπισθεί το κύριο προς επίλυση ζητούμενο, δηλαδή πώς θα διδαχθούν οι νέοι άνθρωποι και τις αντικειμενικές μεθόδους αναζήτησης τής πληροφορίας τόσο για τα δύσκολα θέματα όσο και για τις θεωρούμενες “δευτερεύοντος” ενδιαφέροντος γνώσεις, όταν μάλιστα η κάθε πληροφορία (αξιόπιστη ή αναξιόπιστη) είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμη.

VII. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Κλείνω εδώ την εισήγηση με δυο αναγκαίες, όπως πιστεύω, σε κάθε περίπτωση επισημάνσεις.

Α’. Στον επίλογο ομιλίας κατά τον εορτασμό τής Εθνικής Επετείου τής 25ης Μαρτίου 1821 (24.3.18) με θέμα “Το διαχρονικό μήνυμα τής παλιγγενεσίας” ^xviiiείχαν λεχθεί τα εξής, τα οποία και θεωρώ ότι και τώρα πρέπει να επαναλάβω.

«Σε τρία χρόνια από σήμερα συμπληρώνονται ακριβώς δύο αιώνες από την επίσημη έναρξη τής επανάστασης τού 1821. Η Ειδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητας έχει προγραμματίσει και πραγματοποιεί μια σειρά συνεδρίων (10 τον αριθμό) για τη 200η επέτειο τής Ελληνικής Επανάστασης τού ’21. Πέρυσι πραγματοποιήθηκε το Στ’ Συνέδριο και υπολείπονται 4. Στα πρακτικά τού Ε’ Συνεδρίου η τελευταία εισήγηση ( Γ. Πουκαμισάς) κλείνει με τις εξής δύο στροφές από τον Ύμνο στην Ελευθερία τού Δ. Σολωμού:

Μοναχή το δρόμο επήρες,

Εξανάλθες μοναχή

Δεν είν’ εύκολες οι θύρες,

Εάν η χρεία τες κουρταλή.

Β’. Υμείς κυρίες και κύριοι Κατηχητές, καλλίτερα από οποιονδήποτε άλλον, μπορείτε να συνειδητοποιήσετε την έννοια και την σημασία τής συναντίληψης, διότι αυτή εμπεριέχεται στην επιλογή σας ή ακριβέστερα το έργο σας αποτελεί έμπρακτη απόδειξη της συναντίληψης.

Η άποψη αυτή δεν αποτελεί επ’ ευκαιρία σημερινή αναφορά, αλλά κάτι που ήδη έχει επισημανθεί. Παραθέτω σχετικό απόσπασμα από χαιρετισμό τού ομιλούντος (24.6.2019), ενώ μέσω των συνδέσμων των υποσημειώσεων είναι προσπελάσιμο το πλήρες κείμενο του χαιρετισμού ^xix, από τον οποίο και προκύπτει η προδηλωθείσα άποψη, ότι δηλαδή η διακονία των Κατηχητών εκφράζει την εκ μέρους τους έμπρακτη υιοθέτηση της εννοίας της συναντίληψης.

«Αγαπητές και αγαπητοί εν Χριστώ αδελφές και αδελφοί, χάριτι Θεού και με την βοήθεια των διδασκάλων σας ολοκληρώσατε την προπαρασκευή σας για την ανάληψη του έργου του κατηχητού, έχοντας αφιερώσει προς τον σκοπό αυτό επί πολλούς μήνες μία ημέρα την εβδομάδα. Αφιερώσατε μία μεγάλη χρονική περίοδο, την οποία πολλά άλλα πρόσωπα θα χρησιμοποιούσαν για διάφορες ενασχολήσεις αποβλέποντας κυρίως στο καθ’ οιονδήποτε τρόπο ατομικό όφελος. Ένας τέτοιος στόχος θα μπορούσε, π.χ., να είναι η απόκτηση ενός τίτλου για την αύξηση των εργασιακών προσόντων εν όψει κατάληψης μιας θέσης στην αγορά εργασίας. Αντί λοιπόν τέτοιου είδους ενασχολήσεων επιλέξατε να αφιερώσετε την ημέρα αυτή στην προετοιμασία σας για την παροχή βοήθειας προς τους νέους ανθρώπων, προκειμένου να γνωρίσουν την χριστιανική διδασκαλία και την σύμφωνα με αυτή καθημερινή χριστιανική πράξη.

Πρόκειται για ένα έργο με μεγάλη κοινωνική αξία και κατά συνέπεια εξαιρετική χρησιμότητα, …».

Σας ευχαριστώ

Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί, ποῦ ἐγεννήθη ὁ Χριστός, ἀκολουθήσωμεν λοιπὸν ἔνθα ὁδεύει ὁ ἀστήρ.

---

i Σημ.: Το παρόν εκ μεταφοράς από την αρχική μορφή (PowerPoint) της εισήγησης εμπλουτισμένο με επιπρόσθετα αποσπάσματα κειμένων και χρηστικές υποσημειώσεις (άμεση πρόσβαση σε πλήρη κείμενα των πηγών). 

ii. Δελλασούδας, Λ. (2006/2011). ”Τα γνωστικά αντικείμενα παιδεύουν. Το παράδειγμα και η έμπρακτη συμβολή εκ¬παιδεύουν. Τελικά, ποιος και πώς μπορεί να διδάξει σήμερα περιβαλλοντική και, γενικότερα, κοινωνική συνείδηση”; Άρθρο στον αφιερωματικό Τόμο: «Η Χάρη θέλει Αντίχαρη», προς τιμήν τού ομότιμου καθηγητή Αντωνίου Δανασσή-Αφεντάκη, Αθήνα: ΕΚΠΑ, Τμήμα ΦΠΨ, Τομέας Παιδαγωγικής. (δείτε το άρθρο εδώ) 

iii. Δελλασούδας, Λ. “Συνιστώσες και προεκτάσεις τής ισότητας: Ενδεικτικά παραδείγματα”. Ομιλία κατά τον εορτασμό τής Παγκόσμιας Ημέρας Φιλοσοφίας, τον οποίο διοργάνωσε το Παγκόσμιο Φιλοσοφικό Forum και η Εστία Νέας Σμύρνης (16.11.17). (δείτε ομιλία εδώ)

iv. Δείτε. υποσ. iii.

v. Δελλασούδας, Λ. “Συνιστώσες και προεκτάσεις τής Ποιότητας Ζωής των Ατόμων με Αναπηρία”. Ομιλία κατά την εναρκτήρια τελετή τού 2ου Συνεδρίου τής Α’ Ω.Ρ.Λ. Κλινικής τού Ε.Κ.Π.Α. με θέμα: «Εξελίξεις στην Ωτορινολαρυγγολογία» (16.3.2007), [δείτε ομιλία εδώ],ενώ ενδεικτικό παράδειγμα του πολυπαραγοντικού ζητήματος της Ποιότητα Ζωής των Προσώπων με Αναπηρία αποτελεί και η περίπτωση της τεχνολογίας. (δείτε το άρθρο εδώ)

vi. Δελλασούδας, Λ .”Μηνύματα Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων. Ομοιότητες και διαφορές…”(δείτε το άρθρο εδώ ή εδώ)

vii. Δείτε εδώ και εδώ

viii.  Δελλασούδας Λ. “Το διαχρονικό μήνυμα τής παλιγγενεσίας”. Ομιλία κατά το εορτασμό τής Εθνικής Επετείου τής 25ης Μαρτίου 1821 στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός (24.3.18). (δείτε εδώ ή εδώ)

ix.  Δείτε. υποσ. vii.

x. Ακαδημία Αθηνών (2014). Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας. Εθν. Τυπογραφείο, σ. 1521, και Μπαμπινιώτης Γ. (20083) Λεξικό τής Ν. Ε. Γλώσσας, σ. 1696, Αθήνα, Κέντρο Λεξικογραφίας.

xi. Πηγή Νεοελληνικής μετάφρ. δείτε εδώ.

xii. Η Καινή Διαθήκη. Το πρωτότυπον κείμενον με νεοελληνικήν μετάφρασίν. Αθήναι, Βιβλική Εταιρία, 1967

xiii. Χαρακτηριστικά παραδείγματα εφαρμογής τής αρχής τής αναλογικής συμπληρωματικότητας αποτελούν οι θεραπείες των δύο “παραλυτικών”: i) τής Καπερναούμ («καὶ ἔρχονται πρὸς αὐτὸν παραλυτικὸν φέροντες, αἰρόμενον ὑπὸ τεσσάρων. καὶ μὴ δυνάμενοι προσεγγίσαι αὐτῷ διὰ τὸν ὄχλον, ἀπεστέγασαν τὴν στέγην ὅπου ἦν, καὶ ἐξορύξαντες χαλῶσι τὸν κράβαττον, ἐφ᾿ ᾧ ὁ παραλυτικὸς κατέκειτο. ἰδὼν δὲ ὁ Ἰησοῦς τὴν πίστιν αὐτῶν λέγει τῷ παραλυτικῷ· τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου», [Μκ. 2, 3-5]) και ii)τής Βηθεσδά («Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν· ἐν ᾧ δὲ ἔρχομαι ἐγώ, ἄλλος πρὸ ἐμοῦ καταβαίνει. λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἔγειρε, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει», [Ιω. 5, 7- 8].Τα θαύματα αυτά εκπέμπουν πολλαπλά και διαχρονικής ισχύος μηνύματα, όπως αυτό τής ανάγκης θεραπείας των συνεπειών τής αμαρτίας με τη συμβολή τού Άλλου (αυτού που μπορεί: που έχει την δυνατότητα ή την “εξουσία”). Περισσότερα για την αναλογική συμπληρωματικότητα δείτε: εδώ ή εδώ. και υποσ. iii

xiv. Κουτζακιώτης Γ., “Η βιβλιοθήκη του Κ. Μηνά Μηνωίδη στις Σέρρες (1815 -1819) και η τύχη της”. Ο Ερανιστής, 23 (2001), σ. 220-221 [από αρχική πηγή: Τουσίμης Γ. , “Κωνσταντίνος Μηνάς, Μηνωίδης, ένας Εδεσσαίος λόγιος του 1821”, Μακεδονικά  11 ( 1971), σ. 403-5]. (δείτε εδώ)

xv. Θεωρώ αναγκαία την παρένθεση-παρέκβαση στην υπόψη επιστολή-αναφορά-αίτημα παραθέτοντας ένα ενδεικτικό απόσπασμα από σύγχρονο άρθρο: «Θυμίζω εδώ ότι οι κάτοικοι αυτού του τόπου, καταδικασμένοι επί αιώνες σε συνθήκες δουλείας και υπανάπτυξης, είχαν χάσει την ιδιαιτερότητα και ταυτότητά τους στα μάτια των “πολιτισμένων” μειοψηφιών της Ευρώπης. Που έτσι βρήκαν την ευκαιρία να θεωρήσουν εαυτούς ως τους μοναδικούς κληρονόμους του ελληνικού πολιτισμού.

Γι’ αυτό και όταν έμαθαν ότι οι πρωτεργάτες της Επανάστασης του 1821 (Φιλικοί και Αγωνιστές) αποφάσισαν να ονομάσουν την απελευθερωμένη από τον τουρκικό ζυγό πατρίδα τους Ελλάδα χαρακτηρίζοντας τους κατοίκους της Έλληνες, αντέδρασαν με κάθε τρόπο, με κορυφαία αντιδραστική πράξη τη θεωρία του Φαλμεράιερ, ο οποίος με τρόπο δήθεν “επιστημονικό” προσπάθησε να αποδείξει ότι οι Νεοέλληνες δεν έχουν το δικαίωμα να αποκαλούνται Έλληνες, γιατί δεν έχουν την παραμικρή σχέση με την έννοια και με τη λέξη Ελλάδα, μιας και στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο από μια πανσπερμία φυλών » [από το άρθρο: ‘’Ο ψεύτικος μανδύας της δήθεν προοδευτικότητας’’ της εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (18 Μαρτίου 2007), συντάκτης τού άρθρου Θεοδωράκης M.].

xvi. Δελλασούδας Λ. “Δύο μήνες μετά, πριν 200 χρόνια”. Ομιλία κατά τον επετειακό εορτασμό τής Εθνικής Επετείου τής 25ης Μαρτίου 1821 στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός (24.3.21). (δείτε εδώ ή εδώ ).

xvii. Π.χ.: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, HELIOS ΙI (1996). Ευρωπαϊκός Οδηγός Ορθής Πρακτικής, Παροχή ίσων ευκαιριών στα άτομα με ειδικές ανάγκες, Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Επίσημων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σ. 21-22.

xviii. Δείτε υποσ. vii.

xix. Δείτε εδώ . Ομοίως και εδώ.