Το meallamatia.gr συνεχίζει το ενημερωτικό του έργο και αναδεικνύει θέματα με έντονο κοινωνικό ενδιαφέρον, πάντα με γνώμονα την επιστημονικότητα. Αφουγκραζόμενοι έτσι τον παλμό της εποχής, που θέλει τα άτομα να στρέφονται όλο και περισσότερο προς την αναζήτηση υπηρεσιών ψυχικής υγείας, υποδέχτηκε την Δρ. Τσαμπίκα Μπαφίτη, κλινική ψυχολόγο, ψυχοθεραπεύτρια και οικογενειακή θεραπεύτρια.
Ο τυφλός δικηγόρος και πρόεδρος της ΑΜΚΕ Με Άλλα Μάτια Βαγγέλης Αυγουλάς, όπως πάντα στον ρόλο του συνεντευξιαστή, έθεσε στην εκλεκτή καλεσμένη του ερωτήματα που απασχολούν πολλούς και πολλές από εμάς στην ιδιαίτερα επιβαρυμένη πραγματικότητα που ζούμε.
Τι είναι η ψυχοθεραπεία
Προσπαθώντας να αποσαφηνίσει αρχικά τι ακριβώς είναι η ψυχοθεραπευτική διαδικασία, η Δρ. Μπαφίτη είπε χαρακτηριστικά:
«Παρ’ ότι υπάρχει μια αίσθηση ότι η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία που την επιλέγουν οι άνθρωποι όταν έχουν κάποιες δυσκολίες ή ακόμα περισσότερο όταν έχουν συμπτώματα ή διαταραχές, η διαδικασία της ψυχοθεραπείας είναι μια ευκαιρία κι ένα δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στον εαυτό μας⸱ είναι μια συνθήκη που μας επιτρέπει να συζητήσουμε με έναν άνθρωπο έμπειρο, που σιγά-σιγά τον εμπιστευόμαστε, πολύ σημαντικά δικά μας θέματα, προβληματισμούς μας, ερωτήματα ή ασάφειες σε σχέση με τον εαυτό μας. Είναι, δηλαδή, ένας χώρος που μπορούμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και να τον εξελίξουμε. Είναι κάτι που αφορά με έναν τρόπο όλους μας, γιατί, ανεξάρτητα από τον τρόπο που μεγαλώσαμε, σίγουρα όλοι έχουμε κάποιους περιορισμούς ή ζητήματα στην ανάπτυξή μας, που μπορεί να τα συζητήσουμε και να τα αντιμετωπίσουμε από μια πιο ώριμη θέση καθώς μεγαλώνουμε.»
Σημασία εδώ έχει περισσότερο η έγκαιρη απόφαση για εκκίνηση μιας ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας: «Οι άνθρωποι συνήθως ξεκινούν τη θεραπεία όταν προκύψει κάποιο ζήτημα που τους απασχολεί πάρα πολύ και δεν μπορούν να το αντιμετωπίσουν με τους γνωστούς τρόπους. Το ζήτημα είναι να αναγνωρίσουν ότι έχουν αυτή τη δυσκολία και να το κάνουν εγκαίρως. Να μην καταλήξουν να έχουν πολύ σοβαρά συμπτώματα ή πολύ σοβαρές δυσκολίες.», εξηγεί η Δρ. Μπαφίτη.
Τα πώς στο ξεκίνημα της θεραπείας
Κάτι που πολύ κόσμο προβληματίζει είναι το πώς μπορούμε να επιλέξουμε ορθά τον/την επαγγελματία ψυχικής υγείας που είναι κατάλληλος/η για εμάς. Η Δρ. Μπαφίτη τονίζει ότι προκειμένου να κάνουμε μια σωστή επιλογή, τα κριτήρια που θα πρέπει να έχουμε σχετίζονται τόσο με την κατάλληλη επαγγελματική κατάρτιση (πτυχίο από ψυχολογία/ψυχιατρική/κοινωνική εργασία, εξειδίκευση σε επιστημονικά τεκμηριωμένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, συμμετοχή σε έγκριτους επιστημονικούς συλλόγους κ.α.), όσο και με ορισμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά εντός της θεραπευτικής σχέσης. Ως προς το δεύτερο, αναφέρει η έμπειρη ψυχοθεραπεύτρια:
« [Οι άνθρωποι πρέπει να παρατηρήσουν] αν ο/η θεραπευτής/ρια τους ακούει προσεκτικά, μιλάει με σεβασμό σε σχέση με την εμπειρία τους, δεν ξεφεύγει από το θέμα ώστε να μιλάει για τον εαυτό του/της… Αυτά είναι κάποια στοιχεία που χρειάζεται να παρατηρήσουν. Πρόκειται για ένα πρόσωπο που έχει την ευθύνη να διασφαλίζει ένα σταθερό πλαίσιο ασφάλειας, ώστε το άτομο να εμπιστευτεί, να ακουμπήσει τα θέματά του, να τα ανοίξει και να τα δουλέψει, νιώθοντας άνεση ή ότι δεν θα επικριθεί, ότι θα γίνει προσπάθεια να το κατανοήσουν, ότι ο/η θεραπευτής/ρια του δεν του επιβάλλεται, δεν του λέει τι να κάνει, σέβεται τους ρυθμούς του… Είναι πολύ σημαντικές αυτές οι ποιότητες.»
Σημείο-κλειδί για την ψυχοθεραπευτική διαδικασία, όπως μας εξηγεί η Δρ. Μπαφίτη, είναι η ανάληψη ευθύνης, η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να μπορέσει ένα άτομο να επεξεργαστεί με τη βοήθεια του κατάλληλου ειδικού τα ζητήματα που το απασχολούν. Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν εδώ, ενώ ακόμα και τα δυσφορικά συναισθήματα που ενίοτε βιώνει κανείς στην αρχή της διαδικασίας μπορεί να είναι ενδεικτικά περισσότερο μιας αντίστασης στην αλλαγή παρά προβλήματος στη διαδικασία. Η επεξεργασία των συναισθημάτων αυτών μαζί με τον/την ψυχοθεραπευτή/ρια μπορεί να αναδείξει πλούσιο υλικό για το ίδιο το άτομο, και με την σταδιακή υπέρβασή τους να ανοίξει ο δρόμος προς τη συνειδητή και ουσιαστική αλλαγή. Άλλωστε, όπως φαίνεται να εξηγεί η Δρ., η ψυχοθεραπεία είναι μια βαθιά διαδικασία που χρειάζεται υπομονή και αντοχή για να αποφέρει καρπούς, και διαρκεί όσο χρειαστεί για τον κάθε άνθρωπο, ανάλογα τα ζητήματα που τον απασχολούν.
Η απενοχοποίηση των δυσφορικών συναισθημάτων προς τα αγαπημένα μας πρόσωπα
Στη συζήτηση αναδείχθηκε επιπλέον το ζήτημα των οικογενειακών σχέσεων μεταξύ φροντιστών και ατόμων με αναπηρία, οι οποίες συχνά διακρίνονται από δυναμικές εξάρτησης και υπερπροστασίας. Η Δρ. Μπαφίτη εξήγησε πώς αυτές οι δυναμικές εντέλει πλήττουν και τα δύο μέλη της σχέσης, ενώ επιχείρησε να απενοχοποιήσει τα αναμενόμενα δυσφορικά συναισθήματα που ενίοτε βιώνουν οι φροντιστές υπό το βάρος του δύσκολου έργου τους —αλλά εντέλει και οποιοσδήποτε άνθρωπος σε μια στενή σχέση:
«Σε καμία στενή σχέση που έχουμε πολύ μεγάλο δέσιμο, πολύ υψηλές προσδοκίες, μας είναι πολύ σημαντικός ο άλλος, δεν νιώθουμε μονοδιάστατα συναισθήματα. Δεν νιώθουμε μόνο αγάπη και δέσιμο και θαυμασμό και ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Νιώθουμε και αγανάκτηση και θυμό κι ότι πληγωνόμαστε… Και κάποιες φορές μπορεί να αισθανόμαστε ότι μισούμε τα πιο αγαπημένα μας πρόσωπα. Τα πιο ακραία και έντονα συναισθήματα και τα πιο αντιφατικά τα βιώνουμε στις στενές μας σχέσεις.»
Άλλα ζητήματα γύρω από την ψυχοθεραπεία
Παρά τη σύντομη διάρκεια της συνέντευξης, πολλά ήταν ακόμα τα ερωτήματα που πρόλαβαν να απαντηθούν. Έτσι, η Δρ. Μπαφίτη μεταξύ άλλων εξήγησε επίσης τι μπορεί να περιλαμβάνει η θεραπεία ζεύγους, τι να περιμένει κανείς από την ομαδική θεραπεία, πώς να διαχειριστούν οι γονείς την ψυχοθεραπεία των παιδιών τους, καθώς και με ποιους τρόπους μπορούμε να υποστηρίξουμε έναν δικό μας άνθρωπο που πιστεύουμε ότι χρειάζεται βοήθεια. Παράλληλα, μίλησε για το ταμπού των προηγούμενων κυρίως γενιών, που θέλει την ψυχοθεραπεία να ταυτίζεται ή να οδηγεί αναπόφευκτα στη λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
Και στην καθιερωμένη ερώτηση του Βαγγέλη Αυγουλά, τι θέλει να βλέπει με άλλα μάτια, η Δρ. απάντησε:
«Νομίζω θέλω να βλέπω ανθρώπους ζωντανούς, χαρούμενους, με επιθυμία να δημιουργούν πράγματα, να σχετίζονται… Αυτή η ζωτική ενέργεια και η τροφοδοτική σχέση με συγκινεί πάρα πολύ.»
Παρακολουθήστε ολόκληρη τη συνέντευξη εδώ, με υποτίτλους στα ελληνικά ⇓
Βιογραφικό
Η Δρ. Τσαμπίκα Μπαφίτη είναι κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια. Είναι μια από τους τρεις ιδρυτές και επιστημονικούς υπεύθυνους του «Λόγω Ψυχής» – Ινστιτούτου Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία. Από το 2002 είναι ιδρύτρια και επιστημονική υπεύθυνη της εταιρείας «Εκ των Ένδον – Χώρος Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας» η οποία, με εξειδικευμένους συνεργάτες, παρέχει υπηρεσίες ψυχοθεραπείας, συμβουλευτικής και διάγνωσης σε ενήλικες και παιδιά, επαγγελματικό προσανατολισμό, σεμινάρια σε σχολεία, συλλόγους, οργανισμούς και επιχειρήσεις. Γεννήθηκε, ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Είναι παντρεμένη και μητέρα ενός αγοριού. Από το 1998 διατηρεί ιδιωτικό γραφείο ως αδειούχος κλινικός ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια και οικογενειακή θεραπεύτρια. Ολοκλήρωσε τις βασικές της σπουδές και μεταπτυχιακές σπουδές στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 1998 ως το 2011 εκπαίδευε και επόπτευε επαγγελματίες ψυχικής υγείας στο Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρώπινων Σχέσεων. Το συγγραφικό της έργο περιλαμβάνει βιβλία ψυχολογίας και ψυχοθεραπείας για ειδικούς ψυχικής υγείας και για το ευρύτερο ενήλικο κοινό. Εργασίες της έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά περιοδικά στο χώρο της συστημικής και οικογενειακής θεραπείας καθώς και σε γενικά επιστημονικά περιοδικά ψυχολογίας και σε κεφάλαια βιβλίων. Είναι τακτικό μέλος ελληνικών και ξένων επαγγελματικών και επιστημονικών εταιριών (ΕΛΨΕ, ΣΕΨ, ΕΛΕΣΥΘ, EFTA), και αντιπρόεδρος στην ΕΛΕΣΥΘ.
