από τον Παναγιώτη Γεωργουδή (Η εφημερίδα των Συντακτών)
Μαχήτρια της ζωής η 26χρονη Αλεξάνδρα Τζιλιβάκη, διάσημη ερευνήτρια του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ), καθηλωμένη σε αναπηρικό καροτσάκι (ΑμεΑ) από μια σπάνια ασθένεια, έχει μετατρέψει το πρόβλημά της σε πολύπλευρη πηγή δημιουργίας και κοινωνικής προσφοράς.
«Θεωρώ ότι η ζωή είναι μονόδρομος, πάντα μπροστά, ποτέ πίσω. Άντε να κάνεις και μερικούς ελιγμούς. Χωρίς στόχους θα πεθάνω», τονίζει και το καροτσάκι γίνεται ένα ποίημα μέσα στον χώρο και τον χρόνο όπου αναπτύσσεται με τη διαρκή έμπνευση και το πάθος για ουσιαστική ζωή και παιδεία βάθους.
Επιστημονικές επιτυχίες της Αλεξάνδρας
Οι επιστημονικές επιτυχίες που έχει σε διεθνές επίπεδο ως ερευνήτρια είναι μοναδικές. Το 2014, σε ηλικία μόλις 21 ετών, εκπροσώπησε το Πανεπιστήμιο Κρήτης με τη συμμετοχή της στο 64ο Lindau Nobel Laureate Meeting στη Γερμανία, με υποτροφία από το Ίδρυμα Ωνάση.
Το 2015, βραβεύτηκε από την Google με το πανευρωπαϊκό Google Europe Scholarship, με κριτήριο την ακαδημαϊκή αριστεία και τις ηγετικές ικανότητες. Το 2018, η εταιρεία ΜcKinsey and Company την προσκάλεσε σε ημερίδα με τίτλο «Γυναίκες ηγέτες της επόμενης γενιάς».
Ήδη τελείωσε το μεταπτυχιακό της στη Βιολογία και πραγματοποιεί τη διδακτορική διατριβή της στην Ιατρική Σχολή Σαριτέ του Βερολίνου, στο πεδίο των Νευροεπιστημών Μνήμη και Μάθηση. Μετέχοντας ερευνητικά στη διεθνούς επιπέδου επιστημονική ομάδα της Παναγιώτας Ποϊράζη, του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, πραγματοποιήθηκε μια τεράστια ανακάλυψη.
Ανέτρεψαν τη μέχρι πρόσφατα παγκοσμίως επικρατούσα θεωρία πως «οι ενδονευρώνες του εγκεφάλου ταχείας πυροδότησης λειτουργούν ως απλά σημειακά κύτταρα, χωρίς δενδριτική επεξεργασία των ερεθισμάτων τους», αποδεικνύοντας με πολλαπλά πειράματα «ότι οι μη γραμμικοί δενδρίτες των ενδονευρώνων μνημών ταχείας πυροδότησης μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά τη δημιουργία και παγίωση μνημών».
Σε αυτή την παγκόσμια ανακάλυψη που έκανε πάταγο στη διεθνή πανεπιστημιακή κοινότητα, η Τζιλιβάκη είχε πρωταγωνιστικό ρόλο. Η άριστη ερευνήτρια, όμως, είναι αντίθετη στην αριστεία του ανταγωνισμού και της αγοράς, αλλά θεωρεί ότι το αιέν αριστεύειν συγκροτεί «ήθος» και προωθεί την εσωτερική ολοκλήρωση του ανθρώπου.
Αυτό το υψηλό ήθος της ανθρώπινης προσφοράς το έχει κάνει συνειδητή πράξη ζωής, πηγαίνοντας από φοιτήτρια, πάνω στο αναπηρικό καροτσάκι, στη Στέγη Ανηλίκων Ηρακλείου μέσα σε αντίξοες συνθήκες να προσφέρει τη γνώση της και την ανθρωπιά της.
Η Ελλάδα «με έχει πληγώσει», δηλώνει, αλλά η ίδια κλείνει τις πληγές των άλλων, έχοντας όραμά της τη δημοκρατία των πολιτών με παιδεία βάθους και όχι με τεχνοκρατικά μεταπτυχιακά και διδακτορικά μόνο. Αξίες ζωής!
Ερ.: Κυρία Τζιλιβάκη, έχετε κάνει μια πορεία διά πυρός και σιδήρου σε μια χώρα που δεν διαθέτει ανεπτυγμένες δομές για ΑμεΑ και για άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Τι έχετε αποκομίσει;
Α.Τ.: Φανταστείτε αυτή την κατάσταση το 1993 όταν εγώ γεννήθηκα και μάλιστα στα Χανιά, στην επαρχία. Ίσως τα τελευταία χρόνια συνειδητοποιώ αυτή τη διαφορά. Πάντα όμως είχα έναν στόχο. Θεωρώ ότι η ζωή είναι μονόδρομος, πάντα μπροστά, ποτέ πίσω. Άντε να κάνεις και κάποιους ελιγμούς. Χωρίς στόχους θα πεθάνω. Οπότε δεν έβλεπα το πρόβλημά μου ως πρόβλημα, αλλά έθετα τον στόχο και έπρεπε να αποφασίσω τι θα κάνω. Έπρεπε να κολυμπάω συνέχεια, ξεκουράζομαι και συνεχίζω, διότι ο άνθρωπος δεν έχει άλλη επιλογή. Ο βαθύτερος στόχος μου για να το πετύχω αυτό είναι η επιστήμη και μέσω αυτής να βοηθήσω την κοινωνία και τους άλλους. Αυτό θέλω, διότι αν εμένα δεν με βοηθήσει κάποιος, δεν μπορώ να προχωρήσω και έτσι κατάλαβα πόσο σημαντικός είναι ο συνάνθρωπος. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι για κάποια χρόνια πήγαινα στη Στέγη Ανηλίκων Ηρακλείου κάνοντας εθελοντισμό στα παιδιά. Έκανα μάθημα σε παιδιά Δημοτικού σχολείου ως φοιτήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η διευθύντρια του σχολείου μού έλεγε: «Θα τα καταφέρεις;». Διότι αυτά τα παιδιά ήταν άγρια και εγώ πάνω σε ένα καρότσι, και της έλεγα: «Αν δεν βοηθήσω εγώ που γνωρίζω το πρόβλημα, ποιος θα βοηθήσει;»
Ε.ρ.: Έγινε μια σημαντική ανακάλυψη στη λειτουργία του εγκεφάλου από την ομάδα στην οποία συμμετέχετε…
Α.Τ.: Είμαι στην ομάδα της κ. Ποϊράζη και εγώ έκανα τα πειράματα.
Ερ.: Πώς νιώθατε όταν κάνατε τα πειράματα και φτάσατε σε αυτόν τον στόχο, ανατρέποντας μια παγκόσμια θεωρία;
Α.Τ.: Κάναμε μια υπολογιστική πρόβλεψη η οποία κατέρριψε την επικρατούσα επιστημονική υπόθεση που δεν είχε μελετηθεί ποτέ σε βάθος για τους ενδονευρώνες του εγκεφάλου, οι οποίοι είναι βασική κατηγορία ανασταλτικών κυττάρων στον εγκέφαλο. Ανατέλλουν τα διεγερτικά νευρικά κύτταρα. Άρα είναι υπεύθυνοι για την ισορροπημένη λειτουργία του εγκεφάλου και τη διέγερση των νευρικών κυκλωμάτων. Δουλεύω πάνω σε αυτό το πεδίο τέσσερα χρόνια. Το πίστεψα εξ αρχής, είχα μια διαίσθηση ότι κάτι θα μου πει το κύτταρο. Κάναμε άπειρα πειράματα για να πειστούμε για την ορθότητα των αποτελεσμάτων μας. Διότι ένας επιστήμονας πρέπει να είναι ο πιο αυστηρός κριτής της δουλειάς του. Ευελπιστούμε και εμείς και συνάδελφοι να εμβαθύνουν σε αυτά τα κύτταρα του εγκεφάλου. Είναι μια πολλά υποσχόμενη προοπτική και αυτό που με συναρπάζει εμένα είναι ότι εξετάζω τον εγκέφαλό μας για να τον κατανοήσουμε. Σκέφτομαι για το πώς μπορώ να σκέφτομαι.
Ερ.: Μέσα από τη διαδρομή σας και την επιστήμη σας, τι πιστεύετε για την πολιτική;
Α.Τ.: Μέσα από τη Βιολογία αυτό που έμαθα είναι ότι η διαφορετικότητα και η ποικιλότητα είναι το νούμερο ένα για να υπάρχει ζωή. Με άλλα λόγια, είναι το νούμερο ένα για να υπάρχει ζωή, αλλιώς δεν θα υπήρχε νόημα. Γιατί τι είναι δημοκρατία; Όταν ένας λαός διακυβερνάται από την απόφαση λίγων χωρίς οι γνώμες των πολλών και οι απόψεις όλων να λαμβάνονται υπόψη με ίση ισχύ, τότε δεν υπάρχει ουσιαστική δημοκρατία.
Ερ. Τι χρειάζεται;
Α.Τ.: Χρειάζεται ένα τέλειο πολίτευμα δημοκρατίας για όλους. Για να γίνει αυτό απαιτείται οι πολίτες να έχουν παιδεία στην ψυχή και στον νου και όχι απαραίτητα πτυχία. Αλλά κάποιοι δεν θέλουν να υπάρχει παιδεία βάθους για όλους. Οχι μόνο πτυχία και τεχνοκρατική γνώση, αυτό μπορεί να αποκτηθεί και από το ίντερνετ, αλλά είναι το μισό. Πιστεύω ότι σε καμία χώρα δεν υπάρχει πραγματική δημοκρατία. Μπορεί αυτό να ακουστεί λίγο οξύ αλλά η δημοκρατία υπάρχει μόνον ως ορισμός.
Ερ.: Πώς κρίνετε την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα;
Α.Τ.: Τώρα που παρακολουθώ τα πολιτικά πράγματα, δεν είμαι υπέρ κανενός, ούτε τάσσομαι υπέρ κάποιου. Κατέληξα όμως για την Ελλάδα σε δύο συμπεράσματα. Το πρώτο συμπέρασμα που βγάζω ειδικά για την Ελλάδα είναι πως υπάρχει μια ιδεατή εικόνα στους πολίτες για τους πολιτικούς διαφορετική από αυτήν που έχει ο πολιτικός για τον εαυτό του. Με λίγα λόγια, πιστεύω πως το λάθος που κάνουμε εμείς οι Ελληνες είναι πως ψηφίζουμε με την καρδιά και όχι με το μυαλό. Θέλουμε έναν ηγέτη, Μέγα Αλέξανδρο, Βενιζέλο, Καποδίστρια κ.λπ., έχουμε μια εξιδανικευμένη εικόνα για τον σημερινό πολιτικό ηγέτη. Οπότε θέλουμε να ονειρευόμαστε, αλλά αυτό δεν υπάρχει ως πραγματικότητα, δηλαδή ότι ο ηγέτης θα βάλει πάνω από τον εαυτό του το καλό του λαού. Ουσιαστικά, ο πρωθυπουργός της χώρας είναι ένα επάγγελμα. Αν τα συμφέροντα του πολιτικού συμπίπτουν με τα συμφέροντα του λαού, θα κάνει κάτι για τον λαό• αν δεν συμπίπτουν, μπορεί να συνεχίσει την καριέρα του.
Ερ. : Αυτή βρίσκετε ως διαφορά με άλλες χώρες;
Α.Τ.: Αυτή η διαφορά για το τι είναι ο πολιτικός και το τι θέλουμε εμείς είναι ελληνικό φαινόμενο. Στη Γερμανία, παραδείγματος χάριν, υπάρχουν βιογραφικά, οι πολίτες τον κρίνουν και αποφασίζουν με βάση αυτά. Εδώ απλά είναι όλο επίδειξη για το ποιος θα μας συγκινήσει περισσότερο. Αυτό βιώνω, νιώθω έναν έντονο συναισθηματισμό να επικρατεί, που λογικό βέβαια είναι να υπάρχει μετά από τόσα χρόνια ταλαιπωριών του λαού.
Ερ. :Ποιο είναι το όραμά σας για την Ελλάδα;
Α.Τ.: Η Ελλάδα αντέχει ακόμα επειδή έπαιρνε παιδεία αξιών ζωής μέσω της οικογένειας. Ενας βοσκός που είχε παιδεία και ανθρωπιά είναι πιο μορφωμένος από έναν άνθρωπο με πολλά επιστημονικά πτυχία. Η Ελλάδα με έχει πληγώσει πάρα πολύ, με έχει ταλαιπωρήσει σε απίστευτο βαθμό, κυρίως ως άτομο ΑμεΑ. Ονειρεύομαι την Ελλάδα να έχει φως. Οι Ελληνες να έχουν φως και ας μην έχουν την οικονομία της Ελβετίας, αλλά να έλθουν άλλοι να ζήσουν εδώ. Το έχουμε αυτό το στοιχείο στα κύτταρά μας, είμαστε σαν τα μαμούνια, επιβιώνουμε.
Ερ. : Για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες ποια είναι η άποψή σας;
Α.Τ.: Εγώ δεν τους βλέπω σαν μετανάστες αλλά ως ανθρώπους. Ως επιστήμονας, άτομο ΑμεΑ και Ελληνίδα, και όπως λέω σε δικούς μου ανθρώπους, δεν είμαι καλύτερη από κανέναν, ούτε χειρότερη από κανέναν. Θεωρώ όμως ότι όλη αυτή η κατάσταση χωλαίνει, χωρίς να φταίνε αυτοί οι άνθρωποι. Φταίει η ανικανότητά μας και η έλλειψη πόρων. Στον Καναδά δεν υπάρχουν Καναδοί, είναι όλοι ξένοι. Όπως οι Έλληνες πάνε στο εξωτερικό και ειδικά οι επιστήμονες για εργασία και για να ενσωματωθούν με τις εκεί κοινωνίες, το ίδιο πρέπει να γίνει στην Ελλάδα για τους μετανάστες και, στο τέλος, θα ωφεληθεί η Ελλάδα αν τους ενσωματώσει. Να έχουν νόμιμα δικαιώματα, να ενσωματωθούν στην κουλτούρα μας, να πληρώνουν φόρους ως εργαζόμενοι κ.λπ., τότε θα είμαστε ίσοι και θα ωφεληθούμε όλοι.
Ερ. Τι θέλεις να κάνεις από εδώ και μετά;
Α.Τ.: Ελπίζω με τη βοήθεια του Θεού, στον οποίο πιστεύω πολύ, να μπορέσω να συνεχίσω τις σπουδές μου και το διδακτορικό μου σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή Σαριτέ του Βερολίνου στις Νευροεπιστήμες, στο πεδίο πάνω στη Μνήμη και τη Μάθηση. Τα όπλα που έχω είναι η αριστεία στη γνώση και η σκληρή δουλειά. Το αιέν αριστεύειν δεν είναι να είσαι ο καλύτερος, αλλά η προσπάθεια να ξεπεράσεις αυτό που ήσουν χθες.
Ερ. Την αριστεία την προβάλλουν κάποιοι ως ανταγωνιστική πρωτιά, που είναι το πρόταγμα της αγοράς, χωρίς οικουμενικές αξίες…
Α.Τ.: Η αριστεία είναι ήθος, εσωτερική τελείωση, είναι κάτι προσωπικό με τον εαυτό σου και συμπυκνώνει αξίες ζωής με στόχο την προσφορά στην κοινωνία και στον συνάνθρωπο. Αυτό απαιτεί παιδεία βάθους που μόνο οι αξίες ζωής την περιέχουν, όχι μόνο η επιστημονική εξειδικευμένη γνώση. Μου αρέσει η ψυχολογία γιατί «κολλάει» με την επιστήμη μου, τα παιδιά να ρωτάνε να μαθαίνουν. Το λέω αυτό γιατί είχα κάνει κάποια σεμινάρια στο Ιδρυμα Ωνάση. Είναι πολύ εύκολο να καταθέσουμε τα όπλα, όμως όλα για μένα είναι θέμα οπτικής και το να σπουδάσεις στην Ελλάδα φαντάζει σε κάποιον που έχει πολύ λιγότερες υλικές ευκαιρίες, χρηματοδότησης, πειράματα κ.λπ., δύσκολο. Αυτή είναι η κατάσταση όμως, αν δεν μπορείς να την αλλάξεις ολοκληρωμένα, προσαρμόζεσαι για να πετύχεις το καλύτερο δυνατόν προσωπικά, βοηθώντας την κοινωνία. Δεν καταθέτουμε ποτέ τα όπλα. Αν εγώ ένιωθα μειονεκτικά καταθέτοντας τα όπλα, δεν θα έκανα τίποτα. Είπα, προχωράμε με αυτά που υπάρχουν στην Ελλάδα. Είμαι σε ένα εξαιρετικό εργαστήριο και παλεύω…
Πηγή: www.efsyn.gr
