Η πολύ δυσάρεστη διαπίστωση που έγινε και πέρυσι και φέτος τον Απρίλιο ήταν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των νέων 16-25 ετών δεν γνωρίζει τη συνέβη στην Ελλάδα στις 21 Απριλίου του 1967. Δεν γνωρίζει δηλαδή μια πολύ σημαντική – και δυσάρεστη- στιγμή στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδος: Την επιβολή στρατιωτικού νόμου και την εγκαθίδρυση στρατιωτικής δικτατορίας στη χώρα, με διωγμούς, εξορία, κλείσιμο εφημερίδων, λογοκρισία και όλα τα άλλα συμπαρομαρτυρούντα.
Τα ερωτήματα πολλά:
Δεν τα διδάσκονται;
Δεν τα μαθαίνουν;
Δεν τα θεωρούν σημαντικά με συνέπεια να τα ξεχνάνε;
Αδιαφορούν οι νέοι μας για την πολύ σύγχρονη ιστορία της χώρας;
Δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία της έννοιας «κατάλυση της Δημοκρατίας»;
Φανταστείτε τι απαντήσεις θα έπαιρνε μια έρευνα σ’ αυτές τις ηλικίες γύρω από την 4η Αυγούστου του 1936, μια χρονιά που πιθανότατα ούτε οι γονείς των παιδιών αυτών δεν θα είχαν γεννηθεί. Αλλά η ιστορία δεν έχει σχέση με την ηλικία όσων θυμούνται, όσων είχαν ζήσει τα παλαιότερα γεγονότα. Γι’ αυτό υπάρχει και το μάθημα της Ιστορίας στα σχολεία, γι’ αυτό υπάρχουν τα βιβλία, γι’ αυτό υπάρχουν και τα χιλιάδες λήμματα στο διαδίκτυο, γι’ αυτό υπάρχει η ελληνική γλώσσα και η ελληνική κοινωνία.
Εμείς, στο meallamatia.gr προσπαθούμε όσο μπορούμε να κρατήσουμε ζωντανές τις μνήμες των σημαντικών γεγονότων χωρίς τη γνώση των οποίων, ουδείς μπορεί να προχωρήσει στην πορεία του, στη ζωή του, στις σπουδές του, στη δουλειά του, στην παρουσία του στην κοινωνία. Και σήμερα, γυρίζουμε την προσοχή μας στις 4 Αυγούστου του 1936, σε μιαν άλλη εποχή, σε μιαν άλλη δικτατορία, μιαν άλλη κατάλυση της Δημοκρατίας.
Καθεστώς της 4ης Αυγούστου ονομάστηκε το δικτατορικό καθεστώς που είχε η Ελλάδα από τις 4 Αυγούστου 1936, ημερομηνία στην οποία ο Ιωάννης Μεταξάς, σε συνεργασία με το βασιλιά Γεώργιο, κατήργησε τον κοινοβουλευτισμό και επέβαλε δικτατορία, και λειτούργησε μέχρι την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς τον Απρίλιο του 1941, τρεις μήνες μετά τον θάνατο του Μεταξά.
Ο Μεταξάς διετέλεσε πρωθυπουργός από τις 13 Απριλίου του 1936 έως τις 29 Ιανουαρίου του 1941. Στη συνέχεια, πρωθυπουργός ανέλαβε ο Αλέξανδρος Κορυζής μέχρι τις 18 Απριλίου 1941 και αργότερα ο Εμμανουήλ Τσουδερός. Τυπικά το καθεστώς καταργήθηκε με βασιλικό διάταγμα το Φεβρουάριο του 1942, ενώ η χώρα είχε καταληφθεί από τις δυνάμεις του Άξονα και η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση βρισκόταν στην Αίγυπτο.
Το βράδυ (22:00) της 4ης Αυγούστου 1936 ο Μεταξάς πήγε στα Ανάκτορα για να συναντήσει τον Βασιλιά Γεώργιο. Μαζί του είχε έτοιμα τα διατάγματα για την αναστολή ορισμένων βασικών άρθρων του συντάγματος και τη διάλυση της βουλής, με αφορμή τη γενική απεργία που είχαν κηρύξει για τις 5 Αυγούστου τα συνδικάτα, με από κοινού απόφαση της ΓΣΕΕ και της Ενωτικής ΓΣΕΕ. Τα εργατικά σωματεία, με τον τρόπο αυτό, εξέφραζαν την αντίθεσή τους για την επιβολή καθεστώτος υποχρεωτικής διαιτησίας, στις διενέξεις εργαζομένων και εργοδοτών. Το ίδιο βράδυ στο υπουργείο εξωτερικών ο Μεταξάς συγκάλεσε έκτακτο υπουργικό συμβούλιο. Παρά τις αντιδράσεις και παραιτήσεις κάποιων υπουργών όπως ο Γεώργιος Μαντζαβίνος κι ο Αριστοτέλης Ι. Βαλαωρίτης, ο Μεταξάς κατάφερε την αναστολή σημαντικών άρθρων του Συντάγματος και με τη στήριξη του βασιλιά εγκαθίδρυσε τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου.
Ο ίδιος, με διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό, το οποίο δημοσιεύτηκε την επόμενη ημέρα στις εφημερίδες, δικαιολόγησε την επιβολή καθεστώτος περιορισμού των πολιτικών και άλλων δικαιωμάτων (ουσιαστικά ήδη είχε εγκαθιδρύσει δικτατορία με την ψήφιση Βασιλικού Διατάγματος περί κήρυξης στρατιωτικού νόμου και διάλυσης της Γ’ Αναθεωρητικής Βουλής), επικαλούμενος επιβεβαιωμένες πληροφορίες των αρχών ασφαλείας, περί επικείμενης κομμουνιστικής δράσης, με πρόσχημα το συλλαλητήριο της επόμενης ημέρας, οι οποίες θα πραγματοποιούνταν βάσει σχεδίου για τη βίαιη ανατροπή του πολιτικού και κοινωνικού καθεστώτος.
Ο Μεταξάς γράφει στο ημερολόγιό του:
«Η Ελλάς έγινε από της 4ης Αυγούστου Κράτος αντικομμουνιστικό, Κράτος ολοκληρωτικό. Κράτος με βάση αγροτική και εργατική, και κατά συνέπεια αντιπλουτοκρατικό. Δεν είχε βέβαια κόμμα ιδιαίτερο να κυβερνά. Αλλά κόμμα ήτανε όλος ο Λαός, εκτός από τους αδιόρθωτους κομμουνιστάς και τους αντιδραστικούς παλαιοκομματικούς».
Ο Μεταξάς ήταν βέβαια ο πρωθυπουργός του «ΟΧΙ» στους Ιταλούς, του «ΟΧΙ» στον Άξονα και τους Γερμανούς και η δραστηριότητά του είχε και καλά σημεία. Αλλά αυτό συνέβη σε πολλούς δικτάτορες. Τα «Καλά» τους εξοβελίστηκαν από τα «Κακά» που επέφεραν στο λαό. Αρρώστησε από βαριά φλεγμονή του φάρυγγος, η οποία κατέληξε σε παραμυγδαλικό απόστημα με τοξιναιμικά φαινόμενα και επιπλοκές και πέθανε στις 29 Ιανουαρίου του 1941.
